Son zamanlarda hakkında birçok varsayım ve komplo teori geliştirilen bir konu: Yapay Et.Peki yapay et nedir? Sanıldığı gibi kanser riskini artırabilir mi? Dünya yapay ete ne kadar hazır? Hepsi ve daha fazlasını sizler için derledik.
Yapay Et Nedir?
Yapay et isminden de anlaşılabileceği üzere laboratuvar ortamında hayvan hücreleri ve doku örnekleriyle üretilen bir et türüdür. Yapay et, gelenekselden uzak olmasından dolayı “hücre bazlı et” veya “kültür eti” olarak isimlendirilir. Gerçek et savunucuları ve et üreticileri yapay ete “Kültür dokusu” ismini verirken, aktivist derneklere göre “temiz et” uygun kavram.
Yapay Et Nasıl Üretiliyor?
Yapay etleri üretmek için laboratuvar ortamında üretilmek istenilen et türü içi hayvanlardan kök hücreler alınıp bu kök hücrelerle aminoasit, glikoz, vitamin ve mineraller karıştırılıyor. Oluşan çözelti biyoreaktörlerle karıştırılıp ortaya kas hücrelerinin çıkmasını sağlıyor. Oluşan kas hücrelerine ise yapay et deniyor.
İlk Yapay Et Nerede, Ne Zaman Üretildi?
İlk yapay et 2013 yılında Avrupa merkezli gıda teknolojisi şirketi “Mosa Meat” tarafından üretildi. 2023 yılında iklim krizi ile sera gazı salınımında hayvancılığın etkisi de gündeme geldi. Bu probleme çözüm olarak yapay et fikri ortaya atıldı. Yapay olarak elde edilen et ürünleri gün gün popülaritesini artırdı. Mosa Meat şirketinin kurucusu Prof. Mark Post dünyanın ilk yapay etle yapılan hamburger köftesini Londra’da gazetecilerin karşısında pişirdi ve büyük ilgi topladı.
Yapay Et Seri Üretime Geçerse Fiyatların Ne Düzeyde Olacağı Tahmin Ediliyor?
Müşterisine yapay et seçeneği sunan restoranlar olsa da yapay et henüz seri üretime geçmedi. Yeni bir proje olmasından ve tercih edilme oranı az olduğundan maliyeti oldukça fazla. İlk olarak 2013’te Hollanda’da bir hamburgerin köftesi olarak kullanılan yapay et 330 bin dolara satılmıştı. Aradan yıllar geçti ve elbette bu fiyatlar oldukça düştü. Uzmanlar yapay etin gerçek ete oranla daha uygun fiyatlı olacağını tahmin ediyor ancak henüz yapay et fiyatlarıyla ilgili bir açıklama yapılmadı.
Yapay Etin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Araştırmacılar yapay etin küresel ısınmayla mücadelede etkin rol aldığını, sera gazı emisyonlarını azaltmakla birlikte dünyanın gelecekteki gıda ihtiyacını karşılayacağını düşünüyor. İnsanlar her ne kadar tedbirli yaklaşsa da uzmanlara göre yapay etin belli başlı avantajlarının olduğu ön görülüyor. Yapılan araştırmalara göre ön görülen avantajları şöyle sıralayabiliriz:1-) Tahıl ürünleri ön plana çıkacak ve bu ürünler daha verimli kullanılacak.2-) Dünya nüfusunun hızla artması sebebiyle ihtiyaç olan protein için hayvanların kesilmesine gerek kalmadan protein sağlanabilecek.3-) Hayvanlar yemek için tahıl arazilerine zarar veremmeyecek.4-) Et yağ ve kolesterol seviyesi kolaylıkla ayarlanabilecek.5-) Hayvancılıktan doğan toprak ihtiyacı azalacak.Yeni bir teknoloji olması sebebiyle, uzmanların yapay etle alakalı birtakım uyarıları var. Bu uyarıları ise şöyle sıralayabiliriz:1-) Et üretiminde çalışan işçilerin işsiz kalması çok olağan.2-) Yapay et, geleneksel yöntemlerle elde edilen et kadar lezzetli olmayabilir.3-) Yapay etin insan vücuduna ne gibi zararlar verdiği bilinmiyor. Tedbirli olunmalı.4-) Geleneksel yöntemler tamamıyla sona ermeden yapay etin daha pahalı olacağı ön görülüyor.Yapay etin sağlığa olan yararları ve zararları merak edilenler arasında. Uzmanlar konu ile ilgili laboratuvar eti yapımında kök hücre kullanıldığını ve bu hücrelerden çok fazla et üretimi gerçekleştirildiğini belirtiyor. Az miktarda kök hücreyle fazla et elde etmenin hücrelerin aşırı çoğalması anlamına geldiği savunuluyor. Bu riskin kansere davet çıkarabileceğinin göz önünde bulundurulması gerektiği konusu ise gündemde.
Kaynakça:BBC TürkçeBilimma.comPhys.org