https://twitter.com/Tubitak/status/1567248065790083072Geçtiğimiz günlerde TÜBİTAK, resmi sitesi üzerinden haber yayımlayarak TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG)’nin kuruluş yıl dönümünü kutladı. Şimdi 25 yaşında olan TUG, Türkiye’nin ve Dünya’nın en önemli gözlemevlerinden biri olarak görülüyor.TÜBİTAK, Antalya Saklıkent’teki Bakırlıtepe’de 2 bin 500 metre yükseklikte kurulan TUG’un “dünya ölçeğinde gözlemevleri ile karşılaştırılabilecek seviyede gökyüzü kalitesine sahip” olduğunu söylüyor. Burada çalışan astronomlar tam 25 yıldır gökyüzünün bilinmeyenlerini keşfetmeye devam ediyor.
TUG’ın İlk Teleskobundan Işık Ocak 1997’de Alındı
TUG, TÜBİTAK’ın destekleriyle ortaya çıkarılan ilk ulusal araştırma kurumlarından olup uzun yıllardır bir devlet gözlemevi olarak varlığını sürdürüyor. TUG’un ilk teleskopu olan 40 santimetre çaplı T40 teleskopunda ilk ışığın Ocak 1997'de alındığını belirten haberde, “Hemen ardından TUG’un ilk gözleme dayalı makalesi de yayımlandı. Yılda ortalama 220 gece gözlem yapılabilecek derecede iyi atmosferik koşullara sahip olan TUG Bakırlıtepe Yerleşkesi’nde bugün itibarıyla, araştırmacıların hizmetinde olan aktif dört teleskop yer alıyor” ifadeleri yer aldı.
Şuan TUG Araştırmacılarının Hizmetinde 4 Aktif Teleskop Yer Alıyor
- 2000 yılında 1,5 metre ile en büyük ayna çaplı optik teleskop olan RTT150 teleskobuyla il yıldız gözlemlerine başlandı. Hemen ardından 2001 yılında bu çalışmanın sonuçları ortak makalelerle literatüre kazandırıldı.
Resmi habere göre TUG’da şimdiye kadar üretilen projeler ise şu şekilde duyuruldu; “Şimdiye kadar uzak gökadalar, öte gezegenler, karanlık madde, karanlık enerji, gama ışını patlamaları ve Dünya’ya yakın geçen asteroitlerin takibi gibi güncel konularda pek çok tayfsal ve fotometrik (ışık ölçüm ) gözlemsel araştırma projesi üretildi”.2020 yılı itibariyle bu teleskobun yeni bir misyon üstlendiğini duyuran TÜBİTAK, “Bu teleskop ile Almanya ve Rusya iş birliğinde 13 Temmuz 2019 tarihinde fırlatılan ve tüm gökyüzünü X ışınlarında tarayacak olan SRG uydusunun (Spectrum Röntgen Gamma) yer tabanlı destek gözlemleri ve keşfettiği yeni kaynakların optik bölgedeki gözlemleri yapılmaya başlandı” dedi.
- TUG’ın bir diğer teleskobu ise, “Türkiye’deki ilk robotik teleskop olarak kurulan 0,4 metre ayna çaplı ROTSE III-d teleskobu” olarak duyuruldu. Bu teleskobun Avustralya, Afrika, Amerika, Avrupa kıtalarına kurulmuş dört robotik teleskoptan biri olduğunu belirten habere göre, “2004 yılından bu yana Gama Işını Patlamaları (GRB) takip teleskobu olarak hizmet vermeye devam ediyor”.
- 2-8 Eylül 2009’da kurulan T100 teleskobunda da ilk ışığın 7 Ekim 2009 gecesi alındığını ifade eden TÜBİTAK, “Bir metre ayna çaplı T100 teleskobu, özellikle geniş alanda çok renk ışıkölçüm (fotometri) veya konum belirleme (astrometri) amaçlı gözlemlerde kullanılmak üzere yaptırıldı. T100 teleskobunda bilimsel gözlem projelerine Ekim 2010’da başlandı. Güneş Sistemi dışında gezegen araştırmaları (ötegezegenler) ve Dünya’ya yaklaşan göktaşlarının izlenmesi gibi güncel konulardaki araştırma projeleri bu teleskopla yürütülüyor” dedi.
- TUG’ın 4 büyük teleskobundan sonuncusu, 2008 yılının Eylül ayında kurulan T60 teleskobundan ilk ışık 5 Eylül 2008 gecesi alındı. Bu teleskop ile bilimsel gözlem projelerinin Ağustos 2010 döneminde başlatıldığını söyleyen TÜBİTAK, “60 santimetre ayna çaplı robotik olarak çalıştırılan T60 teleskopu, uzun dönemli değişen yıldızların ışıkölçüm (fotometrik) özelliklerini ve uzun dönemli çift yıldızların fiziksel özelliklerini gözlemek amacıyla kullanılıyor” ifadelerine yer verdi.
Tamı Tamına 500 Proje, 450 Makale!
TUG’da bugüne kadar 500 proje yürütüldüğünü ifade eden habere göre, 1998 ile 2022 yılları arasında ise 450 makale yayımlandı.Bütün bunların yanında “Akdeniz Üniversitesi Yerleşkesi’ndeki TUG Yönetim Binası bahçesinde 2009’da Bilim ve Toplum Merkezi’nde (BİTOM) 35 santimetre ayna çaplı tam otomatik teleskop kuruldu”. Resmi açıklamada bu teleskopun gökyüzü meraklılarına ve öğrencilere ücretsiz olarak hizmet verdiği söylenerek “Üzerinde bulunan Güneş teleskopu ile Güneş lekeleri ve diğer etkinliklerin izlendiği teleskoptan bunların dışında, uyduların takibinde de yararlanılıyor” ifadeleri yer aldı.Kaynak ve Görsel: tubitak.gov.tr