Tatsız domatesler pek çok insanın yakındığı bir durumdur. Domatesler genellikle yeşil iken toplanır ve uzak mesafelere gönderilir, bunun yanı sıra soğutulur. Bu sebepler domatesin lezzetini ve yapısını tahrip eder. Ancak şimdi bilim insanları, bu etmenler olmasa bile domatesin tadını azaltan genetik bir neden keşfetti.Tatsız domatesler pek çok tüketici için domatesten uzaklaşma sebebi. Ancak bilim insanları buna doğrudan sebep olan bir durumu açığa çıkardılar. Bilim insanlarının keşfettiği suçlu, domates yetiştiricileri tarafından fark edilen bir gen mutasyonudur. Science dergisinde yayınlanan bir makalede araştırmacılar, bu mutasyon tarafından etkisiz hale getirilen genin, kokulu ve lezzetli bir domatesin özü olan şeker ve aromaların üretilmesinde önemli bir rol oynadığını bildirdi.Florida Üniversitesi'nden bir domates araştırmacısı olan Harry Klee, “Modern domatesin neden koktuğuyla ilgili bulmacanın bir parçası. Bu mutasyon neredeyse tüm modern domateslere eklendi. Artık sebzeyi daha da güzelleştirmeye çalışırken, lezzetle bağlantılı bazı önemli bileşikleri azalttıklarını söyleyebiliriz." diyor.
Üreticiler daha kırmızı domatesler için çapraz üremeyi kullandı
Yetiştiriciler, yaklaşık 70 yıl önce kırmızı domateslerde ticari potansiyel gördü. Domates yetiştiricileri ve satıcıları, tüketicilerin daha çok kırmızı domatesleri tercih ettiğini fark ettiklerinde, çapraz üreme yöntemi ile daha kırmızı domates elde etmeye başladı. Nihayetinde ise seçici üreme teknikleri ve hibridizasyon ile domateslerin her yerinin homojen olarak kızarmasını sağladılar. Normalde olgun domateslerin gövde ucunda yeşil, sarı veya beyaz bir halka vardır. Ancak günümüzde bu halkayı göremiyoruz. Araştırmacılar, bu yeşil halkayı oluşturuna genin, domateslerin lezzetli ve aromatik olmasını sağladığını buldu. Domates yetiştiricilerinin uyguladığı hibridizasyon sonucu, domatesler bu genden yoksun.Araştırmanın baş yazarı California Üniversitesi'nden Dr. Ann Powell, ayrıkotu genlerini inceliyordu. Meslektaşları, bu genleri bitki dünyasının laboratuvar fareleri olan domates bitkilerine koymuşlardı. Powell da ayrıkotu genlerini domates bitkisinin genlerine yerleştirdi. Çalışma sonucunda domatesler, olgunlaşmadan önce açık yeşil yerine koyu yeşil bir renk aldı.Dr. Powell, “Bu, beni düşünmeye sevk etti. Neden meyveler koyu yeşil renk alsınlar ki? Yeşil rengin kaynağı bitkilerde fotosentez işlevini yerine getiren kloraplastlardır. Kloroplastların bünyesinde olan kimyasal tepkimeler sonucunda şeker ortaya çıkıyor ve bitkiler bu şekeri besin olarak kullanıyor." dedi. Şimdiye kadar, bitkilerin yapraklarında sentezlediği şekerin, bitkilerdeki kanallar aracılığıyla meyvelere taşındığı düşünülmekteydi.
Tatsız domatesler tekrar aromalarına kavuştu
Dr. Powell, genetik modifikasyonun, neden yaprakların değil de sadece domateslerin rengini değiştirdiğini merak etti. Powell ve meslektaşı Dr. Giovanni'nin liderliğindeki ekip, ayrıkotundan alınan genin, domateslerde görevini yapmayan bir geni yeniden canlandırdığını buldu. Bu genin etkin hale gelmesiyle, domatesler olgunlaşmadan önce koyu yeşil oldu.Araştırmaya göre, günümüzde domateslerin açık yeşil olmasının sebebi zincirleme tepkime başlatan bir olgunlaşma mutasyonu. Domateslerdeki bu mutasyon, sebzenin homojen bir şekilde kızarmasına neden oluyor ve olgunlaşmasında görev alan bazı genlerin ise etkinliğini durduruyor. Bu genler arasında meyvenin kendisinin şeker sentezlemesini sağlayan genler ile domates aromasının oluşmasında payı olan karotenoid genleri bulunuyor.Ekip, genetik mühendisliği yöntemleri kullanarak, aktif olmayan genleri tekrar aktif hale getirdi. Sonucunda ise ekip, başlangıçta koyu yeşil olan domatesler üretti. Ekibin ürettiği bu domateslerin olgunlaştıktan sonra içlerindeki şeker miktarının yüzde 20, karotenoid miktarının ise yüzde 20-30 daha yüksek olduğu tespit edildi.Kaynak; ScienceNY Times