SpaceX'in, Falcon 9 roketiyle alçak yörüngeye göndereceği yeni iletişim uyduları, küresel iletişimde devrim yaratacak. Aynı zamanda uyduların, Dünya yörüngesinde kaza riskini artıracağı düşünülüyor.SpaceX, gezegenimizin herhangi bir yerindeki milyarlarca insana yüksek hızlı İnternet erişimi sağlayacak. Binlerce uzay aracının “mega takımuydusu” olan ilk Starlink uyduları serisini Çarşamba günü başlatılacak. 60 küçük uydunun fırlatılacağı Starlink projesi, alanında ilk olma özelliği taşıyor. Küresel iletişimde devrim yaratacağı düşünülen proje, tamamen zararsız sayılmaz; uydular artarsa, Dünya yörüngesinin sürekli güvenli kullanımını tehdit edebilecek kaza riski de artacak. California merkezli Aerospace Corporation'da kıdemli bir mühendis olan Glenn Peterson, “Proaktif olmak zorundayız” dedi.Bugün Dünya yörüngesi yoğun bir yer; gezegenimizin etrafında yaklaşık 2 bin aktif uydu, yaklaşık 3 bin ölü uydu ve 10 santimetreden daha büyük 34 bin adet "uzay çöpü" bulunuyor. Görevi sonlandırılmış bir uzay aracı aktif bir uzay aracına çok yakınlaştığında, uydu operatörünün çarpışmadan kaçınma manevrası yapması gerekir. Örneğin, Uluslararası Uzay İstasyonu, bir çarpışma ihtimalinin 10 binde birden fazla olduğu durumlarda taşınır.Bu karşılaşmalar zaten her yıl binlerce kez meydana geliyor ancak Starlink gibi mega takımuyduların büyüklüğü işin seyrini değiştirecek. Hepsi de fırlatıldığı takdirde yıllık yaklaşık 67 bin çarpışma önleme manevrası gerekecek. En kötü senaryo, kazaya sebep olan çarpışmaların gittikçe daha fazla çarpışma oluşturduğu Kessler sendromudur.Toplam 9 şirket (SpaceX, Amazon, Telesat ve LeoSat dahil), ABD Federal İletişim Komisyonu tarafından bu tür takımuyduların başlatılması için lisans aldı. Sadece SpaceX, 2020'lerin ortalarına kadar yaklaşık 12 bin uydu atmayı planlıyor. Bu, ya Alçak Dünya Yörüngesinde (LEO) yaklaşık 500 kilometre yükseklikte ya da nongeostationer yörüngesinde (NGSO) yaklaşık 1 km yükseklikte çalışacak. OneWeb'in NGSO için takımuydu planları bulunuyor. Geçtiğimiz şubat ayındaki test uydularından altısı fırlatıldı ve yaklaşık 36 uydunun daha fırlatılması planlandı. 2021 yılında hizmete girecek olan 30 ila 36 uydudan aylık yayınlar başlayacak. Diğer şirketler de kendi başına yüzlerce ila binlerce uyduyu aşamalı olarak başlatması için benzer planlara sahip.
Mega takımuyduları daha hızlı internet sağlayacak
Mega takımuydularının faydaları çok çeşitli. Gezegenimizdeki herkes, yüksek bant genişliğine sahip, daima açık İnternet erişimine sahip olabilecek; denizlerde, yüksek uçan uçaklarda, gelişmemiş bölgelerde ve hatta Antarktika'da bile! OneWeb’de uzay görev tasarımcısı Mike Lindsay “Bağlantı şu anda herkes tarafından kullanılamıyor. Dünyanın yarısı genişbant internete uygun bir erişim noktasından mahrum.” dedi. İnternet kullanıcılarının download ve upload hızlarının yaklaşık 40 kat artacağı öngörülüyor.Bununla birlikte, bu kadar çok uydunun yörüngede güvenli bir şekilde nasıl kullanılacağı ile ilgili sorular devam ediyor. Uydular arızalanırsa, artan uzay çöplüğü sorununa katkıda bulunacak. 500 kilometrelik irtifalarda, başarısız olan uydular çok büyük bir sorun olmaz çünkü birkaç yıl içinde, atmosferik sürüklenme sebebiyle doğal olarak Dünya'ya düşecek ve yörüngede yanacak. Ancak uyduların daha uzun süre kaldığı bin 200 kilometrelik bir yükseklikte ne olacağına dair sorular artıyor.
Kessler sendromuna yol açabilir
Bir uydu yörüngede ne kadar uzun süre kalırsa, bir başka uyduyla çarpışma olasılığı o kadar yüksek olur. Böyle bir çarpışmanın örneği görüldü; 2009 yılında Amerikan Iridium 33 uydusu, görevine son verilmiş olan Rus Kosmos 2251 uydusuna çarptı ve binlerce yeni enkaz üretti.Bazı şirketler bu soruna nasıl yaklaşılacağı konusunda öngörülü davranıyor. Örneğin OneWeb, uydularının her birine bir tutamaç takarak, imha etmek için geri çekmeyi başarabilir. Hiçbir şirket henüz böyle bir teknolojiyi ispatlayamadı ancak Japonya merkezli Astroscale gibi kurumlar tarafından ilerleme kaydedildi. Astroscale'de iş analisti Harriet Brettle, “Uyduların çok küçük bir yüzdesinin başarısız olması bekleniyor. Astroscale ve diğer gelişmekte olan şirketler, bu tür başarısız uyduları kaldıracak ve sürdürülebilir bir uzay ortamı sağlayabilmek için bir yedekleme hizmeti sunmaya çalışıyor.” şeklinde konuştu.Bu mega takımuydular astronomi için de sorunlara neden olabilir. Zaten, optik teleskop kullanan gökbilimciler, zaman zaman geçen uydularla mücadele etmek zorunda kalıyor. Mega takımuydularının fırlatılmasıyla birlikte bu sorunların artacağı öngörülüyor.Çarşamba günkü Starlink lansmanı, İnternet hizmeti açısından takdir edilebilir ancak yörüngede aktif uyduların sayısını iki katına çıkarmanın birçok riski doğuracağı tartışılıyor. Her mega takımuydusu işletmecisi için fırlatmalar ve operasyonlar sorunsuz bir şekilde gerçekleşse bile, sadece bir tanesi finansal güçlüklerle karşılaşırsa uzay çöplüğünü artırabilir. Avrupa Uzay Ajansı'nda uzay enkaz analisti Stijn Lemmens, “En kötü durum, tüm uydularınızı başlatıyorsunuz, iflas ediyorsunuz ve hepsi orada kalıyor. Öyleyse onları oradan çıkarma planı olmadan binlerce yeni uydunuz var demektir.” diyerek Kessler sendromuna dikkat çekti.
Starlink uydularının ilk fotoğraflarını Elon Musk yayınladı
Elon Musk, Twitter hesabından Çarşamba günü fırlatılacak olan 60 uydunun fotoğraflarını paylaştı. Musk, "İlk 60 Starlink uydusu Falcon'a yüklendi." şeklinde bir yazı yazarak, fotoğrafları yayınladı.https://twitter.com/elonmusk/status/1127388838362378241?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.donanimhaber.com%2FElon-Musk-SpaceX-in-internet-dagitici-60-uydusundan-fotograflar-paylasti--110721Kaynak; Scientific American