Kuş gözlemcisi ve yaban hayatı uzmanı Emin Yoğurtçuoğlu, Twitter'da yaptığı bir paylaşım ile avcılara sitem etti. Yoğurtçuoğlu, geçtiğimiz ay Türkiye'ye gelen Yakalı toy türü kuşun Yozgat ili sınırlarında avcılar tarafından vurularak öldürüldüğünü söyledi. Yakalı toy, soyu tehlike altında olduğu için takip ediliyor ve üremesi için çaba harcanıyordu.
Kuş gözlemcisi ve yaban hayatı uzmanı Emin Yoğurtçuoğlu, Twitter'da, "Bizim 10 gün boyunca toparlaması için uğraştığımız Yakalı Toy, Türkiye’den çıkamadan vurularak öldürülmüş. Cesedini Yozgat kırsalında bulduk. Üzerinde az miktarda saçma ve kanadında kan izleri var... Üzgünüm. Doğu Karadeniz seyahatini yarıda kesip kuşun cesedini almaya gittik..." dedi.
Emin Yoğurtçuoğlu'nun tweeti;
https://twitter.com/birddetectiveTR/status/1326812953010638848
Ardından Emin Yoğurtçuoğlu birkaç tweet daha atarak Yakalı toyun rotası ve öyküsünü anlattı: "Bu kuş Türkiye’ye göç yolunu şaşırıp gelmişti Kazakistan’dan...Aşırı avcılıktan ötürü soyu tehlike altına girdiğinden yeniden çoğalması için bir üretme programı kapsamında üretilip doğaya bırakılmıştı. Türkiye'de Trabzon’a 1300 km durmadan uçan kuş Trabzon’da yorgun düşmüş, ekibimiz ve milli parklar ile 10 gün boyunca bakılıp toparlanması sağlanmıştı. Tekrar salındığında uçmuş, sonra bırakılan yerden 600 km ilerlemişti. Başına bir şey geleceğini düşünmemiştim bile... (Öyle umut ediyordum!) Ancak neredeyse her gün heyecanla beklediğimiz rotası geçen gün durdu. Dört gün boyunca aynı yerden sinyal gönderince öldüğünü anlamış olduk."
Son olarak Yoğurtçuoğlu, avcılara seslenerek, "Ülkemizde kuşlar yoğun av baskısı altında zulüm görüyor. Dağ Horozu, Urkeklik, Kınalı Keklik ve Çil Keklik onlardan bazıları.. Tüfeğini bırak!" ifadesiyle sözlerini bitirdi.
Yakalı toy kuşu Trabzon'da nasıl ortaya çıktı?
Yakalı toy kuşu (bilimsel adı; Chlamydotis undulata) Ekim ayında Trabzon’da ortaya çıkmıştı. Akçaabat ilçesinde bir kişi sokakta bitkin halde görünen kuşu fark ederek durumu kuş gözlemcisi Taner Şemeret’e iletmişti. Şemeret de, kuşun fotoğrafını kuş fotoğrafçısı arkadaşı Hakan Kahraman’a göndermişti. İncelemeler sonucunda kuşun Anadolu’da nesli tükendiği bilinen ve nadir rastlanılan Yakalı toy olduğu tespit edildi. Kuşun bakımını kuş fotoğrafçısı Hakan Kahraman üstlenmiş ve daha sonra Doğa Koruma ve Milli Parklar ekibi ile görüşerek veteriner hekim gözetiminde kontrolü yapılmıştı. 10 gün süren bakımın ardından kendini toparlayan Yakalı toy, yeniden doğaya bırakılmıştı. Yaban hayatı uzmanı ve kuş gözlemcisi Emin Yoğurçuoğlu, Demirören Haber Ajansı'na verdiği demeçte toy, mezgeldek ve yakalı toy olmak üzere ülkemizde 3 tür toy olduğunu söyledi. Devamında Yoğurtçuoğlu, "Yakalı toy Türkiye’de 1900’lerin başında soyunun tükendiği kabul edilen bir kuş türü. Yakın zamanda 2000 yıllarının başında Konya’da görüldü. Yine vericisi olan bir kuştu. Bu kuşun en büyük özelliği çöllerde yaşaması. Normalde Türkiye’de bulunmayan bir kuş türü. Buraya neden geldiğiyle alakalı elimizde net bir bilgi yok. En ilgi çekici özelliği sırtında bir radyo vericisinin olması. Edindiğimiz bilgilere göre bu Kazakiastan'da bir üretim merkezinde üretilip, tekrar doğaya salınmış, uydu ve radyo frekansları ile takip edilen bir kuş. Nereye gittiğine dair bilgi alınmaya çalışılıyor. Türkiye’de olması büyük bir mucize. Özellikle Kazakistan’da yaşayan bu kuş türü Arap ülkelerinde kışlamaya gidiyor." dedi. Emin Yoğurtçuoğlu, Yakalı toyun yoğun avcılıktan dolayı soyu tehlikeye girdiğini belirterek, "Geçtiğimiz yıllarda kışladığı Arap ülkelerinde ağır bir av baskısından dolayı soyu tehlike altında. Ürediği alanlarda Kazakistan’da da habitatları tarım alanlarına çevrildiği için biraz zorlanmakta. Üretim merkezlerinde yaklaşık 40-50 bin civarında üretilip bırakılmış durumda. Sağa, sola mı gidiyor yoksa eski bir göç rotası mı canlanıyor? Bu konuda net bir bilgiye sahip değiliz. Radyo vericisinin de önemi burada ortaya çıkıyor." şeklinde konuştu. Söyleşinin devamında Yoğurtçuoğlu, yakalı toyun orta boylu, ince bacaklı ve ince boyunlu bir kuş olduğunu söyledi ve ekledi: "Çöl habitatlarında kendilerini çok iyi kamufle etmeyi becerebilen boz, kahve renklerde bir kuş türü. Böyle bir şeyle karşılaşırsanız kesinlikle öldürmeyin, zarar vermeyin. Bunlar ajan değil. Türkiye’de maalesef bu tür haberlerle karşılaştık. Vericisi olan ya da ayağında halka bulunan kuşlar ajan değil. Onlar bilim insanları tarafından takip edilen kuşlar. Buna dikkat edilmeli."
Yakalı toyun habitatı
Türkiye’deki kuşların takibini yapan Trakus sitesindeki bilgilere göre, Yakalı toy subtropik ve tropikal tipteki kuru savanlar ve çalılıklar ile çöller, çayırlık ve bozkırlarda yaşıyor. Özellikle kumlu ve taşlı yarı çöl gibi açık alanları tercih eden Yakalı toy kuşu, Türkiye’nin dışında, Azerbaycan, Rusya, Ermenistan, Türkistan ülkeleri, Güney Asya ülkeleri, Ortadoğu ülkeleri, Kuzey Afrika ülkeleri, İspanya’da doğal dağılım gösteriyor. Bunlar haricinde birçok ülkede daha kayıtları bulunuyor. Yakalı toyun ülkemizde ise yalnızca birkaç kaydı var; 1912 tarihli Kars kaydı, 101 yıl aradan sonra 2013 yılında Konya Karapınar’daki kaydı ve son olarak Ekim 2020'deki Trabzon kaydı. Kuveyt gibi bazı Arap ülkelerinde şeyhler, zenginler (doğancılıkla) avlasın diye bu kuşun yetiştiriciliği yapıldığı biliniyor. İnternet sitelerinde Türkiye'de de satışa sunulduğu zaman zaman görülüyor. Bu nedenle 1912'den sonraki kayıt(lar) şüpheli görülmektedir.
Kaynak;