Satürn'ün uydusu Titan üzerinde keşif yapan NASA'nın Cassini uzay aracı, yeni bilgiler sağladı. Cassini'nin 2017'deki keşiflerinde elde ettiği verilere göre Titan'ın gölleri son derece derin ve su yerine metanla dolu.Nature Astronomy'de 15 Nisan'da yayımlanan yeni makalede, Satürn'ün uydusu Titan üzerindeki göllerin bir kısmının derinliğinin 100 metreden fazla olduğu gözlemlendi. Bilim insanları Titan'ın hidrolojik döngüsünün Dünya'nınkine benzediğini biliyorlardı ama büyük bir fark var; Titan'da buharlaşma ve yağış su yerine, metan ve etanla oluyor.
Metan ve etan karışımı göller
Bilim insanları Titan'ın büyük kuzey denizlerinin metandan oluştuğunu biliyorlardı. Metandan oluşan küçük kuzey gölleri ise yeni keşfedilmişti. Önceden, Cassini verileri Titan'ın güney yarım küresindeki tek büyük göl olan Ontario Lacus'u ölçmüştü. Orada kabaca eşit bir metan ve etan karışımı buldu. Etan, yapısında daha fazla karbon ve hidrojen atomu olan metandan biraz daha ağırdır.
California Teknoloji Enstitüsü'nden Marco Mastrogiuseppe, "Titan hakkında keşifler yaptığımızda, Titan daha da gizemli hale geliyor. Ancak bu yeni ölçümler birkaç önemli soruya cevap vermeye yardımcı oluyor. Artık Titan hidrolojisini daha iyi anlayabiliyoruz.” dedi.Cornell Üniversitesi'nden Cassini radarı uzmanı Jonathan Lunine ise, Titan'ın Dünya benzeri özellikleriyle, kuzey yarımküresinin bir tarafındaki hidrolojinin diğer tarafınkinden tamamen farklı olduğunu belirtti. Lunine, düşüncelerini, “Dünyanın Kuzey Kutbuna bakıyor gibisiniz ve Kuzey Amerika'nın sıvı kütlesinin, Asya'dan daha farklı bir jeolojik yapıya sahip olması gibi” diyerek ifade etti.
Satürn'ün uydusu Titan üzerindeki üç göl neden kayboldu?
Satürn'ün uydusu Titan üzerinde, doğu tarafında düşük eğimli büyük denizler, kanyonlar ve adalar var. Batı tarafında ise küçük göller bulunur. Yeni ölçümler, büyük tepelerin ve platoların tepesindeki gölleri gösterdi. Yeni radar ölçümleri, göllerin deniz seviyesinin çok üstünde olduğuna dair kanıtlar ortaya koyuyor.Bu batı göllerinin küçük (on kilometre kadar) ama derin olması bilim insanlarına jeolojileri hakkında yeni bilgiler veriyor. Etraftaki buz ve katı organiklerin ana kayalarının kimyasal olarak çözülmesi ve çökmeleri en iyi kanıt olarak gösteriliyor. Dünyada benzer su gölleri karstik göller olarak bilinir. Almanya, Hırvatistan ve Amerika Birleşik Devletleri gibi bölgelerde meydana gelen su birikintileri, kireçtaşının ana kayayı çözdüğü zaman oluşur.Araştırmacılar, derin göllerin yanı sıra geçici gölleri de ortaya çıkarmak için Cassini verilerini kullandı. Farklı gözlem kümeleri (radar ve kızılötesi verilerden) sıvı seviyelerinin önemli ölçüde değiştiğini gösteriyor. Maryland'deki Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'nda gezegen bilimci olan baş yazar Shannon MacKenzie, bunun sebebini yüzey sıvılarında mevsimsellikten kaynaklanan değişiklik olarak açıklıyor.Cassini’nin 2006 yılı kışının ortasındaki radar gözlemlerinde, üç gölün de dolu olduğu gözlemlenmişti. Ancak Cassini’nin kızılötesi kameraları 2013 yılı baharında göllerin kuruduğunu gösterdi.Bulgular, hidrokarbon yağmurunun gölleri beslediği fikrini destekliyor. Daha sonra buharlaşıp atmosfere geri dönüyor veya yeraltına akabiliyor. Sonucunda da yeraltında depolanan sıvı rezervuarlarını oluşturuyor.2004 yılında Satürn sistemine ulaşan ve 2017 yılında görevini kasıtlı olarak Satürn'ün atmosferine dalarak bitiren Cassini, Titan'ın yüzeyindeki 620.000 kilometrekareden göllerin ve denizlerin haritasını çıkardı. Cassini-Huygens misyonu NASA, ESA (Avrupa Uzay Ajansı) ve İtalyan Uzay Ajansı'nın ortak bir projesidir.Kaynak; Nature AstronomyScience NewsScience Daily