Oklukirpi uzun oklarıyla dikkat çeken, korkutucu görünen ama aslında kendi halinde yaşayan zararsız bir memeli türü. Türkiye'de yoğun olarak İskenderun ve Mersin çevresinde görülüyorlar. Avlanması yasak olan oklukkirpiler kimi zaman kötü niyetli kişilerce avlanıyor ve bu durum medyada haber oluyor.Herbivor olan oklukirpiler bitkilerle besleniyorlar ve çevreleri için bir zararları da bulunmuyor. Ayrıca oklukirpiler gerçekten kirpi de değiller. Kirpigillerden oldukça uzak bir tür.
Oklukirpilerin genel özellikleri
Oklukirpiler memeliler içinde, kemiriciler (Rodentia) takımındaki Hystricidae familyasında yer alırlar. Oklukirpiler diğer memeliler gibi endotermik canlılardır ve bilateral yani sağ sol simetriye sahiptirler. Oklukirpi türleri en büyük kemirici türleridir.Kirpi denmesine rağmen gerçekten kirpi değillerdir. Sırtlarındaki kılların farklılaşmasıyla oluşmuş sivri dikenleri vardır. Bu dikenler sebebiylede kirpigiller içindeki kirpilerle karıştırılılar ancak kirpilerle ilişkileri yoktur ve uzak türlerdir. Erinaceidae familyasında yer alan kirpiler, böcekçiller takımına ilişik bir familyadır ve böceklerle beslenirler. Ancak Oklukirpiler böcekçil değildir ve otçuldurlar. Oklukirpiler bitkinin kök ve tomurcukları ile beslenebilirler. Patates, soğan gibi bitkilerin köklerini, kavun gibi meyveleri de tüketirler.
Oklukirpi ve kirpilerin farkları
Oklukirpi ve kirpiler birbirlerinden farklı canlılar. sırtlarındaki dikenleri benziyor gibi görünsede oldukça farklı yapılara sahip. Oklukirpi ve kirpiler arasındaki temel farklar şunlar:
- Kirpiler böcekçildir yani böceklerle beslenir, okklukirpi ise herbivordur, bitkisel beslenir.
- Oklukirpinin sırt kıllarındaki bir grup kılın sertleşmesiyle dikenleri oluşmuştur. Kirpilerin ise kıl yapısı serttir.
- Oklukirpiler Hystricidae familyasında yer alır ancak normal kirpiler Erinaceidae familyasında yer alır.
HABER: Keşke oklu kirpi oklarını fırlatabilseydi!
Oklukirpiler yağışın az olduğu, insanlardan uzaktaki bölgelerde yaşarlar. Akdeniz ikliminin hakim olduğu ıssız yamaçlar genel olarak tercih ettikleri habitatlardır. Meşelik ve fundalık gibi bitki örtüsünün bulunduğu yerler ve bazen de su kanalları civarında otluk bölgelerde de yaşayabilirler.
55-60 santimetre boyları vardır. Kuyruklarıysa 10-12 santimetre kadardır. Genelde ağırlıkları 18-22 kilograma ulaşabilir. Baş bölgeleri açık renkli ya da beyaz olurken vücudunun diğer bölgeleri, siyaha yakın koyu boz yada kahverengi olur. Oklukirpilerin kalın bir boyunları, küçük kulakları ve gözleri vardır. Sırt, omuz ve ense kısmlarında 3-8 mm kalınlıkta ve 15-35 cm civarında kalın ve sivri ok gibi dikenler bulunur. Vücudunun geri kalan kısımıysa sert kıllarla kaplıdır. Kuyruklarında da 15-16 tane kadat 8-12 mm kalınlıkta içi boş ve koyu renkli dikenler bulunur. Kısa ön bacakalrı vardır. Çiftleşme dönemleri nisan ayıdır. Çiftleşmeden yaklaşık 9 hafta sonra yumuşak dikenleri olan 2 ile 4 tane arası yavru doğar. Yavruların üreme yaşına ulaşması için 1 yıl gereklidir.Oklu kirpilerin yaşam süreleri yaklaşık olarak 15-20 yıl civarıdır. Ancak çevresel tehditler arttıkça bu türün nesli tehlike altına girmiştir. Her ne kadar avlanması yasak olsa da buna uymayan kişilerce avlanıp etinin tüketildiği görülmektedir. Av baskısı ve tarım alanalrında kullanılan pestisitler oklukirpilerin populasyonalrının küçülmesine sebep olmaktadır ve sayıları her geçen gün azalmaktadır.
Oklukirpi ve dikenleri
Oklukirpilerin postları farklı kıl tiplerine sahiptir ve kirpiler gibi değildir. Sertleşmiş ve dikenleşmiş kıllar, sert uzun oklar, elastik uzun kıllar, kısa dikenler ve yumuşak yün gibi farklı kıllar bulunur. Genel olarak bu okları düşmanlarına fırlattıkları yaygın bir kanıdır. Ancak böyle bir savunmaları yoktur ve oklarını fırlatmazlar. Tehlike hissetiklerinde sırtlarındaki okları kabartırlar kuyruklarındaki dikenleri de birbirlerine sürterler ve ses çıkarırlar. Bu oklar düşmanlarına batıp kırılabilirler. Böyle olunca oklar enfeksiyona sebep olabilir ve ölümcül olabilir. Ancak sanılanın aksine oklukirpinin ince dikenleri daha tehlikelidir.
Türkiye'de bulunan oklukirpi türü
Türkiye'de yaşayan oklu kirpi Hint oklukirpisi (Hystrix indica)'dır. Hint oklukirpisi, oklukirpigiller (Hystricidae) familyasında yer alır. Bu familyadaki türlerin hepsi Hystrix cinsidir. Bu cins içindeki diğer oklukirpi türleri şunlardır:
- Bayağı oklu kirpi (Hystrix cristata)
- Beyaz kuyruklu oklu kirpi (Hystrix leucura)
- Afrika oklu kirpisi (Hystrix galeata)
- Güney Afrika oklu kirpisi (Hystrix africaeaustralis)
- Filipin oklu kirpisi (Hystrix pumila)
Hint oklu kirpisi (Hystrix indica), Sri Lanka'dan, Hindistan, Orta Asya, Arap Yarımadası'ndan Türkiye'nin güney bölgelerine kadar yayılış gösterir. Türkiye’de en çok İskenderun ve Mersin çevresinde bulunur. Kahramanmaraş, Adana, Adıyaman, Antalya, Muğla, Aydın, İzmir’de oklukirpi görülür. Bunun yanı sıra Bursa, Balıkesir, Kütahya ve Kocaeli gibi daha kuzey bölgelerde de Hint oklukirpisi kayıtları mevcuttur.Oklukirpiler göçmen türler değildir. Dağılım bölgelerinde tüm mevsim hayatlarını sürdürürler.kaynak: https://www.researchgate.net/profile/Abdullah-Akay-3/publication/309375492_Adiyaman-Kahta_Ilcesi_Civari_Ormanlarinda_Yasayan_Oklu_Kirpi_Hystrix_indica_Kerr_1792'Nin_ve_Porsuk_Meles_meles_Linnaeus_1758'un_Ekolojisi_ve_Yayilisinin_Cografi_Bilgi_Sistemleri_Yardimiyla_Belirlenme/links/580be55408aeef1bfeeb6084/Adiyaman-Kahta-Ilcesi-Civari-Ormanlarinda-Yasayan-Oklu-Kirpi-Hystrix-indica-Kerr-1792Nin-ve-Porsuk-Meles-meles-Linnaeus-1758un-Ekolojisi-ve-Yayilisinin-Cografi-Bilgi-Sistemleri-Yardimiyla-Belirlenme.pdf