Türk arkeolog, dilbilimci ve Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, 110 yıllık ömrünü tamamlayarak Pazar günü aramızdan ayrıldı. Vefat haberini eserlerini uzun yıllardır yayımlayan Kaynak Yayınları kamuoyuna sosyal medya üzerinden duyurdu. Açıklamada, şu ifadeler yer aldı:
Göçlerle Başlayan Bir Hayat
1914 yılında, I. Dünya Savaşı’nın başladığı dönemlerde, Bursa’da dünyaya gelen Çığ, Kırım Tatarı bir ailenin çocuğuydu. Anne ve babası, Kırım'dan Osmanlı topraklarına göç ederek Türkiye’ye yerleşmişti. Çocukluk yıllarının ilk dönemi Bursa’da geçti. Ancak, 1919'da beş yaşındayken, Yunan Ordusu’nun İzmir işgali sırasında, öğretmen olan babası ailesini Çorum’a taşımaya karar verdi. Çorum’da ilköğretimini tamamlayan Çığ, bu dönemde Fransızca ve keman eğitimi aldı. Eğitimine 1926’da Bursa Kız Muallim Mektebi’nde devam etti ve 1931’de mezun oldu.
Hititolojiye Uzanan Akademik Yolculuk
Bursa Kız Muallim Mektebi'nden mezun olduktan sonra 1936 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ne giren Çığ, burada Hititoloji bölümünde eğitim aldı. 1940 yılında mezuniyetinin ardından İstanbul Arkeoloji Müzesinde çalışmaya başladı. İstanbul Arkeoloji Müzesinde çalıştığı sırada Sümer, Asur ve Hitit uygarlıklarına olan ilgisi giderek arttı. Meslek hayatı boyunca özellikle Sümer tabletlerinin çözümlemesi ve yayımlanması üzerine yoğunlaşan Çığ, bu alanda öncü çalışmalar gerçekleştirdi. Türkiye’nin bilim dünyasında yer edinen çalışmaları, uluslararası alanda da büyük ilgi gördü.
Sümer Tabletlerine Işık Tutan Çalışmalar
Çığ’ın en bilinen çalışmaları arasında Sümer tabletlerinin çözümlemesi ve yayımlanması gelir. Ayrıca sadece tabletleri çözümlemek ve akademik yayınlar yapmakla kalmamış, bu tabletlerde geçen hikayeleri akademi dışındaki topluluklarında rahatça okuyabileceği kitaplar yazmıştır. Böylece Sümer toplumundan kalan tabletlerdeki metinlerin ve o dönemki hayat hikayelerinin günümüz toplumunda tanınmasını sağlamıştır. Özellikle Sümer mitolojisi ve kültürü üzerine yaptığı araştırmalar, bilim dünyasında önemli bir yer edinmiştir. Sümer mitolojisindeki Tufan hikayesini incelerken, dönemin dini ve toplumsal yapısını da gözler önüne sermiştir.
Uzun Ömür ve Derin Bilgelik
2022 yılında, pandemi günlerinde, yapılan bir röportajda Çığ, uzun yaşamı hakkında şu ifadeleri kullanmıştı:
"Hiç aklıma gelmedi böyle uzun yaşayacağım. Yaşamaktan pek mutlu değilim artık. Ben artık gitmeliyim diye düşünüyorum. Bu hayatı sevmemek ya da yaşamdan zevk almamak değil. Ancak her güzel şeyi yaşadım. Yeterince uzun yaşadım. Yeter bence bu kadar."
Daha önce yine kendisiyle yapılan bir röportajda "Hayatta en önemli 3 şey ne?" sorusuna verdiği yanıtla Muazzez İlmiye Çığ hayata dair görüşünü ifade etmişti:
"Sevgi, dostluk ve kendine güvenmek."
Bilime Adanmış Bir Hayatın Mirası
Muazzez İlmiye Çığ, yaşamı boyunca sadece bilim dünyasına değil, topluma da ışık tutan bir figür oldu. Türkiye’nin bilimsel aydınlanmasına yaptığı katkılar, onun adıyla özdeşleşmiştir. Geride bıraktığı eserler, hem bilim insanları hem de geniş okuyucu kitlesi için birer başvuru kaynağı niteliğindedir.
Kitapları:
- Kur'an, İncil ve Tevrat'ın Sümer'deki Kökeni, 1995, Kaynak Yayınları
- Sümerli Ludingirra, 1996, Kaynak Yayınları
- İbrahim Peygamber - Sümer Yazılarına ve Arkeolojik Buluntulara Göre, 1997, Kaynak Yayınları
- İnanna'nın Aşkı - Sümer'de İnanç ve Kutsal Evlenme, 1998, Kaynak Yayınları
- Zaman Tüneliyle Sümer'e Yolculuk, 1998, Kaynak Yayınları (Genişletilmiş ikinci basım; ilk basım 1993, Kültür Bakanlığı Yayınları)
- Hititler ve Hattuşa - İştar'ın Kaleminden, 2000, Kaynak Yayınları
- Gilgameş - Tarihte İlk Kral Kahraman, 2000, Kaynak Yayınları
- Ortadoğu Uygarlık Mirası, 2002, Kaynak Yayınları
- Çivi Çiviyi Söker - Muazzez İlmiye Çığ Kitabı, Serhat Öztürk, 2002, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- Ortadoğu Uygarlık Mirası 2, 2003, Kaynak Yayınları
- Sümer Hayvan Masalları, 2003, Kaynak Yayınları
- Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği, 2004, Kaynak Yayınları
- Vatandaşlık Tepkilerim, 2004, Kaynak Yayınları
- Atatürk Düşünüyor, 2005, Kaynak Yayınları
- Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği, 2005, Kaynak Yayınları
- Sümerlilerde Tufan - Tufan'da Türkler, 2008, Kaynak Yayınları
