Organ nakli son yıllarda ülkemizde adeta yarışa döndü. Gazeteci Faruk Bildirici, kişisel web sitesinde yazdığı bir yazıyla bu kez organ nakillerindeki etik sorunlara değindi. Kişisel web sitesi üzerinden "Medya Ombudsmanı" olarak medya eleştirileri yayımlayan Bildirici, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Turgut Özal Merkezi Karaciğer Nakli Enstitüsü'ndeki rekor denemesi amacıyla yapılan karaciğer nakillerini, 60 metrelik kebap yapan Adanalı kebapçıya benzeterek eleştirdi.Faruk Bildirici, 23 Haziran tarihli yazısında, enstitünün medyanın dikkatini çekmek için "aynı anda beş karaciğer nakli" yapmasını "şov" olarak dile getirdi. Bildirici, eleştirisini, ameliyatlardan önce enstitünün gazetecileri çağırması, hekimlerin açıklamaları ve Guinnes Rekorlar Kitabı'na girmek için noterin davet edilmesine dayandırıyor. Tıp etiğine aykırı bir uygulama olduğunu vurgulayan Medya Ombudsmanı, "Ajanslar, ameliyatlar sürerken 'İnönü Üniversitesi’nden karaciğer nakliyle rekor denemesi' haberleri geçti. Birçok sitede yayımlandı bu haberler. 13,5 saat süren ameliyatlardan sonra da yine açıklamalar yapıldı, fotoğraflar çektirildi. Gösteri böyle tamamlandı." şeklinde ifadelerde bulundu.Bildirici önce, İnönü Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Kızılay'ın, “Kendimizi bu konuda ülkeye ve dünyaya göstermek amacındayız. Beş vericili karaciğer nakli ameliyatlarının amacı bu” açıklamasına dikkat çekti. Ardından Bildirici, Enstitü’nün müdürü Prof. Dr. Sezai Yılmaz'ın, “(Yale Tıp Fakültesi’nden) Prof. Dr. Şükrü Emre Hoca bu operasyonun Guinness Rekorlar Kitabı’na girmesi gerektiği fikrini verdi. Dünyada 24 saat içinde farklı zamanlarda beş karaciğer nakli yapılmıştı ama eşzamanlı operasyon ilk defa gerçekleştirildi” şeklindeki açıklamasına yazısında yer vererek, ameliyatların, tıp etiğine aykırı olduğunu gösterir nitelikte yapıldığını vurguladı.
Faruk Bildirici: "İnsan hayatı üzerinden rekor olmaz"
Gazeteci Bildirici yazısının devamında, hekimlerin tıbbi faaliyetlerde insan hayatını merkeze alması gerektiğini ancak yapılan bu nakillerde doktorların dikkatini rekora verdiğini ileri sürdü.Bildirici, konuyu Türk Tabipler Birliği (TBB) Başkanı Prof. Dr. Sinan Adıyaman ile de tartıştı. Prof. Dr. Adıyaman'ın da kendisiyle aynı görüşte olduğunu belirten gazeteci, Adıyaman'ın “Sırf rekor kırmak için aynı gün aynı anda karaciğer nakli gibi beş ağır, büyük ameliyatı yapmak pek uygun gözükmüyor. Burada hekim arkadaşların şöyle bir iddiası olabilir; ‘Büyük bir ekibimiz var, günde beş vakayı yapabiliriz.’ Doğrudur, o enstitüdeki ekip, gerçekten iyi, çok başarılı. Ama her şeyden önce sunuluş tarzı kötü. Tıpta rekor amacıyla hareket edilmesi doğru değil, etik de değil. Tıbbi bir zaruret yoksa rekor amacıyla aynı anda beş karaciğer nakli ameliyatı yapmaya kalkmak doğru olmaz. Karaciğer nakli ameliyatları büyük dikkat gerektiren bir mikrocerrahi uygulaması.” dediğini aktardı.
Dünyada ilk olmak mı insan sağlığı mı?
Geçmiş yıllarda doktorların nakil yarışlarına girdiğini söyleyen Faruk Bildirici, birkaç örnekle konuyu derinleştirdi:"Hatırlarsınız, önce Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ömer Özkan, 2010 yılında çift kol naklini gerçekleştirdi. Ocak 2012’de de önce Türkiye’nin ilk yüz nakli ameliyatını, ardından da çift kol, sağ bacak nakli ameliyatını yaptı. Aynı günlerde Hacettepe Üniversitesi doktorları Akdeniz Üniversitesi ile rekabete girişti. Doç. Dr. Serdar Nasır ve ekibi, Türkiye’nin ikinci yüz nakli ameliyatını yaptı; bir ay kadar sonra da Şevket Çavdar adlı bir kişiye, aynı anda çift kol ve çift bacak nakline girişti. Ama hasta ameliyattan üç gün sonra kötüleşti, uzuvların geri alınmasına rağmen kurtarılamadı."Tam da bu noktada Bildirici, medyanın hatasına değinerek 28 Şubat 2012’deki haberlerde “Dünyada bir ilk olan naklin başarısız olması herkesi üzdü” şeklindeki yazıları da eleştiriyor. Faruk Bildirici, bu tür başlıklar kullanan gazetecilerin, insan hayatından ziyade "ilk olma" çabasını öne çıkararak etik değerlere aykırı hareket ettiğini söylüyor.Bildirici, çift kol ve çift bacak nakillerinin uygun olmamasına rağmen yapıldığını ifade ederken, bunun kanıtı olarak da Adli Tıp raporunu gösterdi. Bildirici, eleştirisinde rapora ilişkin, "Adli Tıp raporunda, çift kol ve çift bacak naklinin aynı anda yapılmasının ameliyat sonrası ölüm riskini arttırdığı, bilimsel kurul tarafından hastaya verilen ameliyat kararının uygun olmadığına karar verildiği belirtilmişti. Akdeniz Üniversitesi’nde çift kol ve bacak nakli yapılan Atilla Kavdır’dan da nakil bacak geri alınmış, hastaneden taburcu edilmiş ama 69 gün sonra enfeksiyon nedeniyle yaşamını yitirmişti." ifadelerini yazdı.Kaynak;Faruk Bildirici'nin eleştirisi