Kuş araştırmacısı Tora Benzeyen, hayatını kuş gözlemlerine adayan bir doğa korumacı. Tora Bey kendisini, "Has bir Trak olmaya ramak kalmışken, göçmen bir ailenin torunu olarak gözlerini Diyarbakır’ın bereketli topraklarında açan Tora Benzeyen 1993 doğumludur. 2010 yılında sivil toplumla tanışmış, gençlik temelli çalışmalarda yer almıştır." şeklinde ifade ediyor.Tutkulu bir kuş araştırmacısı ve içerik üreticisi olan Tora Benzeyen, Uluslarararası İlişkiler ve Ornitoloji gibi disiplinler arası bir akademik geçmişe sahiptir. Benzeyen, iklim değişikliği ve çevre sorunlarının uluslararası ilişkiler perspektifinden incelenmesi ve çözüm odaklı çalışmalar ortaya konulması üzerinde çalışıyor. Tora Benzeyen, hem bağımsız bir kuş araştırmacısı hem YouTube'da doğa ve kuşlar üzerine içerik üreticisi hem de Hacettepe ve Marmara Üniversitelerinde iklim değişikliği odaklı yüksek lisans çalışmaları yapıyor. Ayrıca Tora Bey, kuşları doğal ortamlarında ve stüdyoda resmediyor, illüstrasyonlar hazırlıyor.
Yırtıcı Kuşları Koruma Hareketi Rufford Foundation tarafından desteklendi
Raptors Conservation Action Facebook hesabı">Tora Benzeyen ve Onur Okur'un Yırtıcı Kuşları Koruma Hareketi (Raptors Conservation Action) isimli projesi, The Rufford Foundation tarafından desteklendi. Rufford Foundation'ın resmi internet sitesindeki projenin açıklamasında, “Yırtıcı kuşlar ekosistemde anahtar rol oynamaktadır. Ne yazık ki, aynı zamanda insan faaliyetlerinin ana kurbanlarından biridir. Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Yaban Hayatı Kliniğinde yaralanan yırtıcı kuş vakalarının sayısı yılda 300'ü geçmektedir. Kızıl şahin (Buteo rufinus), Şahin (Buteo buteo), Kerkenez (Falco tinnunculus), Şah kartal (Aquila heliaca), Kara akbaba (Aegypius monachus), Mısır (Küçük) akbaba (Neophron percnopterus), Atmaca (Accipiter nisus), Çakır (Accipiter gentilis) ve çoğunlukla insan faaliyetleri nedeniyle yaralanan Kulaklı orman baykuşu (Asio otus) klinikte tedavi edilmektedir.” ifadeleri yer alıyor.2014 yılından beri karşılaşılan vakalarda, her yıl türlerin hem çeşitliliği hem de sayısında bir artış gözlemlendi. Bu vakaların büyük bir kısmının ateşli silahlarla yaralandığı yada zehirlendiği tespit edildi. Tedavi altına alınan yırtıcıların ise oldukça küçük bir bölümü tekrar doğaya salınabildi. Geri kalanlar ya çeşitli barınaklarda hayatları boyunca kafeslerde kalmaya mahkum oldu ya da hayatını kaybetti.“Raptors Conservation Action” projesi ile, yırtıcı kuşlara yönelik bu tehditlerin detaylandırılması, vakaların meydana geldiği lokasyonların tespiti, konu hakkındaki bilgi eksikliğinin giderilmesi ve bu doğrultuda bir koruma planı önerisi sunulması hedefleniyor. Bu süreçte ikili, besin piramidinin en üst basamağında yer alan yırtıcı kuşların ekosistemdeki önemini, çocuklar ve gençler yoluyla toplumla paylaşmayı, toplumsal bir farkındalık yaratmayı, aynı zamanda arazi çalışmaları ve klinik çalışmalarla koruma önceliklerini belirlemeyi amaçladı.
"Kuş gözlemciliği benim için gezegenimizi anlama çabasıdır"
Raptors Conservation Action Facebook hesabı">Tora Benzeyen ile yazılı olarak bir söyleşi yaptık. Benzeyen'e çalışmaları, Yırtıcı Kuşları Koruma Hareketi, Rufford Vakfı'ndan nasıl hibe aldığı ve birçok konuda sorular yönelttik. Benzeyen ise sorularımızı bütün içtenliğiyle cevapladı:Soru: Ne tür çalışmalar yapmaktasınız? Uluslararası ilişkiler ve Ornitoloji gibi bölümler okudunuz, çalışmalarınızı nasıl harmanlıyorsunuz?
Tora Benzeyen: "Lisans öğrenimimi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler alanında tamamladım. Şuan Hacettepe Üniversitesinde yine aynı alanda, iklim değişikliği odaklı Yüksek Lisans gerçekleştiriyorum. Aynı zamanda çevre üzerine çalışan bir kuruluşta dijital medya alanında profesyonel olarak çalışıyorum. Ornitoloji yani kuş bilimi ile yakından ilgileniyor, farklı bir disiplinden geliyor olsam da, kuşların dünyadaki en küresel canlılar olduklarına inanıyor, çalışmalarımda kuşları ve onların dünyasını olabildiğince dahil etmeye çalışıyorum."Soru: Kuş gözlemi nedir? Neden bu alanda çalışmayı tercih ettiniz?Tora Benzeyen: "Kuş gözlemi, kuşların davranışlarını, birbirleriyle ve bulundukları çevre ile ilişkilerini izlemek, anlamlandırmak, kayıt altına almak ve gezegenimizin ve onu içeren her unsuru korumaya yönelik inisiyatif almayı içeren, her bir bireyin günlük yaşamında uygulamaya başlayabileceği bir hayat biçiminin adı. Bir hobi olarak görülen genel kanının aksine, bireyleri olumlu yönde değiştirmeyi başarabilen nadir ilgi ve merak duygularından biri olduğunu düşünüyorum.""Kuşları gözlemlemek benim açımdan bir merak duygusunu takip etmemin sonucu olarak hayatıma girdi" şeklinde konuşan Tora Benzeyen, sorunun cevabına ilişkin devamında ise ekledi: "Tercih etmem gerekseydi, belki de ilk tercihim olmayacaktı ama bugün hayatımı şekillendiren en önemli unsurlardan biri olduğunu söylemeden geçemem. Sadece kuşları değil, gezegenimizi oluşturan her bir unsuru tanıma ve anlama çabasının ilk adımı olduğu için kuş gözlemciliği diyebilirim."Soru: Rufford Foundation’dan nasıl kabul gördünüz? Hibe almak isteyenlere tavsiyeleriniz var mı? Nasıl bir yöntem çizmeliler, ne yapmalılar?Tora Benzeyen: "İngiltere merkezli bir küçük vakıf olan Rufford Foundation, küçük ölçekli hibe programları ile doğa koruma çabası içerisinde olan araştırmacılar için maddi imkan sağlıyor. Değerli Dr. Okan Ürker ile tanışmam sayesinde haberdar olduğum RF’ye, aylar süren bir ön hazırlık sonrası ilk proje başvurumuzu gerçekleştirdik ve şanslıyız kabul de aldık. Detaylarını merak edenler şüphesiz www.rufford.org adresinden teknik bilgilere ulaşabilecektir. Ama nasıl olacak bu işler diye soranlar olursa, sadece merak etmeye devam etmelerini ve sorgulamalarını tavsiye edebilirim. Sorulan her soru, karşılığında hak ettiği cevabı alacaktır."
Yırtıcı kuşlar tehdit altında!
Soru: Projenin çıkış noktası nedir?Yırtıcı Kuşları Koruma Hareketi projesinin çıkış noktasına değinen Benzeyen: "Türkiye’de başta kuşlar olmak üzere, doğal yaşamın her bir unsuruna karşı büyük bir yıkım gerçekleşiyor. Memelisinden sürüngenine, deniz canlılarından bitkilere kadar her bir canlı bu yıkımdan nasibini alıyor. Projede çalıştığımız konu olarak yırtıcı kuşlar da tehdit altında olan önemli canlılardan. Besin zinciri içerisinde kritik öneme sahip bu canlılar maalesef sebepsiz yere vuruluyor, zehirleniyor, yuvaları dağıtılıp yavrularına el konuyor." şeklinde ifadelerde bulundu. Tora Benzeyen, ortağı veteriner hekim Onur Okur'un lisans eğitimi sırasında karşılaştığı yüksek sayılardaki yırtıcı kuş vakalarının projenin temellerini oluşturduğunu belirtti. Benzeyen açıklamalarını sürdürdü: "Kanadından vurulmuş ve bir daha uçamayacak olan onlarca Şahin, Kızıl Şahin, Kerkenez gibi yırtıcı kuş ile zehirli etler ile öldürülmeye çalışılan Akbabalar, yuvaları dağıtılan baykuşlar projemizin odağında yer aldı. Bu vakaların Ankara, Eskişehir ve Bolu ölçeğinde, hangi bölgelerde meydana geldiği, sebepleri, yıkımı gerçekleştirenlerin tespiti ve motivasyonu gibi noktalarda arazi çalışmaları gerçekleştirdik. Diğer bir yandan ise klinik ortamda bu vakaların tedavisi ve yeniden doğaya kavuşturulması için çaba gösterdik."
Raptors Conservation Action Facebook hesabı">Soru: Onur Okur ile ortaklığınız ne zamana dayanıyor? Onur Okur ile iş bölümünüz nasıl? Tora Benzeyen: "Onur Okur, Ankara Üniversitesi’nde lisans ve yüksek lisans eğitimini tamamlamış, yaban hayvanlarının tedavisi konusunda eğitimli, özellikle yırtıcı kuşların tedavilerine özel ilgi duyan çok değerli bir veteriner arkadaşım. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Cernek Kuş Halkalama İstasyonunda tanıştığım sevgili arkadaşımla, farklı dönemlerde ufak çaplı çalışmalarda yer almıştık. 2016 yılında ise projemizin ilk adımlarını attığımız günden bugüne dostluğumuz aktif olarak devam ediyor. Her alanda birlikte çalışma kültürünü geliştirmeye çabalıyoruz ancak genel anlamda Onur veteriner olmasının getirdiği uzmanlıkla çalışmalarımıza önemli katkılar sunarken, ben hazırlık, koordinasyon ve medya alanlarında görev alıyorum."
300'den fazla çocuğun hayatlarına dokundular
Soru: Çocuklar aracılığıyla bir toplumsal farkındalık mı amaçlanıyor? Çocukların ilgisi nasıl? Kuş gözlemcisi Tora Benzeyen: "Proje başlı başına çocuklara yönelik olmamakla birlikte, çocukların dahil edilmesi büyük bir önem arz ediyor. Çözüm için çabaladığımız sorunların birçoğunun eğitimsiz ve doğadan kopuk bireylerin davranışlarının sonucu olduğunun fazlasıyla farkındayız. Eğer çocuklara dokunabilir ve onların doğayla oluşacak ilişkilerinde ilk bağları kurabilirsek, gelecek yıllarda böylesi problemler ile karşılaşmayacağımıza inanıyoruz. O yüzden projemizin çalışma alanlarında çocuklarla birlikte kuş gözlem etkinlikleri gerçekleştirip, onların kuşları tanımalarını, sevmelerini ve severek korumalarını amaçladık."Soru: Yırtıcı kuşların avlanmasının önüne nasıl geçilebilir sizce?Tora Benzeyen: "Keşke böylesi bir şeyin önüne geçmek için kanunlar, kurallar dizisinin yeterli olabileceğini söyleyebilseydim. Ancak görülen şudur ki, sınırlamalar ve zorlamalar ile bireylerin davranışlarında değişiklik yaratmaya çalışmak ya etkisiz kalıyor ya da sadece kısa süreli değişiklikler yaratıyor. Yaya geçitlerinde yayalara yol verin temalı SMS’lerin ardından yaşanan bir haftalık inanılmaz değişimi ve şuan ki mevcut durumu hatırlamanızı rica ediyorum. O yüzden böylesi bir sorunun çözümü ancak ve ancak doğru eğitimle mümkün olabilecektir. Sınıflarda okullarda anlatılan genel geçer eğitim sistemiyle değil, bireye dokunan ve çekirdekten başlayan bir model ile. Ne kadar mümkün olabileceğini anlamak için de çok uzağa bakmamıza gerek yok, yanıbaşımızdaki toplumlar çoktan böylesi mevzuları unutup, dünyamızın geleceği hakkında tartışmaya başladı bile."Soru: Son olarak Tora Bey, Yırtıcı Kuşları Koruma projesiyle değişen bir şeyler oldu mu? Benzeyen: "Projenin ortaya çıkış sebebi olan yırtıcı ölümlerini ve yaralanmalarını azaltabildik mi? Hayır. Bu noktada tek bir taşın bile yerini değiştiremedik. Beklemiyorduk da. Ama projemize katılan 300’den fazla çocuğun hayatında ufak da olsa bir pencere açmayı, bir dürbünün ardından üstlerinden geçen bir Kara Akbaba’yı görebilmelerini başardık. Projenin temelini atan sevgili dostum Onur ile birlikte kendi hayatlarımızda bir değişim yarattık. Heyecanımızı körükledik, yeni ve daha başarılı işler yapabilmek için umutlandık. Geldiğimiz noktada hibe programının amaçladıklarını da aslında büyük ölçüde gerçekleştirebildiğimizi söyleyebilirim."Kaynaklar;Rufford Foundation-Raptors Conservation ActionThrakis-Tora Benzeyen kimdir?Fotoğraflar-Projenin Facebook hesabı