Nanodiskler : Kanserden Kurtuluyor Muyuz?

Nanodiskler kansere çare olabilir mi? Yıllar önce, ölümcül hastalıklara karşı tedavi aşısı bulunduğunda, insanlık tarihinin en büyük kurtuluşu yaşanmıştı. Önlenemez olarak görülen salgın çiçek hastalığının çözümü Edward Jenner’ in mucizevi aşısında gizliydi. Yıllar geçti ve bu defa kanser günümüzün en büyük sorunu haline gelmeye başladı.

Kanser hücreleri

Kanserin bir hastalıktan ziyade, "hastalık grubu" olarak algılanması daha doğru olacaktır. Bu bağlamda kanser, vücut hücrelerinin durmadan bölünme yeteneği kazanması ve bu hücreleri çevreleyen dokuya yayılması ve hatta bazı durumlarda diğer doku ve organlara da sıçraması durumlarının genel adı olarak düşünülebilir. Vücudun birçok noktasında, sayısız genden veya moleküler mekanizmadan kaynaklanabilen kanser, trilyonlarca hücremizde günlük olarak gerçekleşen ve düzeltilemeyen hataların bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.

  • Globocan (2012) verilerine göre, Dünya’da toplam 14,1 milyon yeni kanser vakası gelişmiş ve 8,2 milyon kansere bağlı ölüm olmuştur.
  • Dünya’da en çok tanı konulan kanser türleri; akciğer (%13,0), meme (%11,9) ve kolon (%9,7) iken, kanser kaynaklı ölümlerin ise; en çok akciğer (%19,4), karaciğer (%9,1) ve mideden (%8,8) gerçekleştiği belirtilmiştir.
  • Kanser artış hızının bu şekilde devam etmesi durumunda, Dünya nüfusunun artışına ve nüfustaki yaşlanmaya bağlı olarak 2025 yılında toplam 19,3 milyon yeni kanser vakası olacağı belirtilmiştir.
  • Gerek kanser vakalarının (%56,8) gerekse de kanserden kaynaklanan ölümlerin (%64,9) yarısından fazlasının az gelişmiş ülkelerde olduğu gözlenmiştir.(Globocan 2012, http://globocan.iarc.fr/old/method/method.asp?country=792)

Bilim insanları böylesine kayıplar verdiğimiz ve köklü bir çözüm sağlayamazsak nice kayıplar vereceğimiz bu hastalık için araştırmalarını artırdı. Hatta öyle ki; yapay zekâ bile, bu alanda kendine bir yer açmıştır.

Nanodiskler

"Nanodisklerle, bağışıklık sistemini kolayca eğiterek bağışıklık kazanmış hücreleri, kişiye özgü şekilde, kanser hücrelerine saldırabilir hale getiriyoruz." ("We are basically educating the immune system with these nanodiscs so that immune cells can attack cancer cells in a personalized manner") diyen, Michigan Üniversitesi araştırmacılarından James Moon ve John Gideon Searle tarafından, kanser tedavisinde kullanılmak üzere 10 nanometre olan nanoteknolojik yapıya sahip gözle görülmeyecek kadar ufak nanodiskler geliştirildi.

Geliştirilen bu nanodiskler, vücuda enjekte edildiğinde dolaşım sistemi içinde rahatlıkla dolaşabilecekler. Her bir nanodisk, bağışıklık sistemimimizde kanser hücrelerini tanıyan ve onlarla savaşan T-hücrelerine öğretmek için neoantijenle veya bir çeşit aşı diyebileceğimiz kanser hücresinin pasifleştirilmiş hali olan hücrelerle yüklü olacaklar.

Bu neoantijenler veya pasif kanser hücreleri, T-Hücrelerini uyararak kanserli hücreleri tanımasını sağlayacak. Böylece tanınan kanser hücreleri ile savaşmak kolaylaşacak ve potensiyel olarak yeniden ortaya çıkmaları engellenmiş olacak.

Nature Materials’de yayımlanan çalışmada, bu aşısal nanodisklerin, bağışıklık sisteminin mevcut kanser hücreleriyle özelleşmiş düzeyde savaşmasını tetikleyeceği ön görülüyor.

  • Bahsetmiş olduğumuz nanodiskler; fareler üzerinde başarıyla test edildi.
  • 10 gün içinde tümörleri ortadan kaldırmasıyla oldukça umut verici olan nanodiskler, aynı zamanda yeniden yerleştirildikten 70 gün sonra farelerde aynı tümörlerin oluşmasını önlemeyi başardı. Bu durum da, bağışıklık sisteminin kanserli hücreleri hatırladığını ve uzun vadeli bir bağışıklık sağlandığını gösteriyor.
  • Bu yöntemi insanların kullanabilmesi için, insan DNA’sına benzer yapıdaki hayvanlarla yürütülecek testlerin ve toplanan bilgilerin de, fareler üzerinde olduğu gibi olumlu sonuçlar vermesiyle "Kanserin de sonu geliyor." diyebiliriz.