İstanbul boğazında yunuslar pek çok vapurun çevresinde ya da grup olarak gezerken görülebiliyor. İstanbul'da yaşayan yunuslar sıklıkla gündeme geliyor. İstanbul Boğazı'nda yunus gözlemi yapanlardan, feribot seyahatlerinde karşılaşanlara kadar pek çok İstanbullu yunusları tanıyor. Kimi zaman İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun paylaşımlarıyla kimi zaman İstanbul sakinlerinin ilginç gözlemleriyle kendilerinden söz ettiriyor İstanbul Boğazı'nda yaşayan yunuslar.Yunuslar ayrıca kimi zamansa aşırı balıkçılık faaliyetlerinden zarar görebiliyor ya da çevre düşmanlarının hedefi olabiliyorlar ve haberlere bu üzücü durumlarla konu oluyorlar. Ancak İstanbul'da 3 farklı yunus türü yaşadığını pek çok insan bilmiyor. İstanbul Boğazı’nda yaşayan üç yunus türü Tırtak (Delphinus delphis), Afalina (Tursiops truncatus) ve Mutur (Phocoena phocoena) türleri.Türkiye kara sularında ise toplam beş farklı yunus türünün mevcut olduğu bilinmekte. Tırtak (Delphinus delphis), Afalina (Tursiops truncatus) ve Mutur (Phocoena phocoena) türlerine ek olarak çizgili yunus ve daha nadir görülen Grampus yunusu Türkiye'de çeşitli sahillerde görülüyor. İstanbul Boğazında yaşayan yunuslar, mevsimsel değişimlere göre ve boğazdaki deniz trafiğine göre çeşitli noktalarda daha çok bulunubiliyorlar.https://twitter.com/ekrem_imamoglu/status/1521227185431846912?s=20&t=NJr3_AVKnkLtP-TdE1fWhQ

İstanbul boğazı'nda Yunus Gözlemi nasıl yapılır? Boğazda yunuslar nerede görülür?

İstanbul'da yunusları gözlemlemek, yunusların nerede yaşadığını bilmek için Boğazda yaşayan yunusların hayatlarını bilmek önem taşıyor. İstanbul Boğazı'nda yunusları her an görmek mümkün olduğu gibi yunusları gözlemlemek için özel vakit ayırmak ve yunus gözlemi yapmak da mümkün. Büyük bir dünya metropolünün ortasında doğal hayatı ve yunusların yaşadığını görmek oldukça ilginç bir deneyim olmasıyla birlikte aynı zamanda bu yunusların korunmasını da gerektiriyor.

TÜDAV'dan A. Tonay'ın çektiği bu fotoğraftaki gibi yunusları görmek için denize dikkatli bakmak gerekiyor. Bu görselde bir muturun sırt yüzgeci görünüyor. Kaynak: https://tudav.org/calismalar/denizel-biyocesitlilik/deniz-memelileri-calismalari/bogazin-sokak-cocuklari-istanbul-bogazinda-yasayan-yunuslar/

İstanbul Boğazı'nda yunuslar en çok kuzey tarafta, Karadeniz'e doğru daha sonra ise Güney tarafta marmara'ya açılan kısımında daha yoğun yaşıyorlar. Bunun yanı sıra, ilk baharda yunuslar güneyden kuzeye doğru hareket halinde olduklarından daha sık görülebiliyorlar. İstanbul boğazında yunuslar en çok Rumeli Kavağı, Rumeli Feneri, Sarıyer, Beykoz, Büyükdere kıyılarında görülüyor. Güneyde ise Ahırkapı Feneri, Kadıköy, Kız Kulesi, Üsküdar ve Sarayburnu'ndan yunusları görmek mümkün.

Boğaz'da yunusları cıplak gözle görebilir ve rahatlıkla izleyebilirsiniz. Eğer daha detaylı bir yunus gözlemi yapmak isterseniz uygun bir dürbün ile yunusları yakından görebilir ve kaydedebilirsiniz.

İstanbul'da yaşayan yunus türlerinin özellikleri nedir?

İstanbul Boğazı'ndaa yaşayan yunuslar, afalina, mutur ve Tırtak'ın temel özelliklerini inceledik.

  • Afalina (Tursiops truncatus) yerleşik olarak İstanbul'da yaşayan yunus türüdür. Afalina 4 mevsim boyunca İstanbul ve çevresindeki kıyılarda bulunur.
  • Mutur (Phocoena phocoena relicta) İstanbul'da yaşayan en ufak yunus türdür. Karadeniz, Marmara ve daha az sayıda Kuzey Ege kıyılarında yaşar. Marmara'da yaşayan mutur popülasyonu Karadeniz ve Ege'de yaşayanlardan ayrılarak kendine özel genetik belirteçlere sahip bir alt popülasyon oluşturmuştur.
  • Tırtak (Delphinus delphis) Karadeniz ve Marmara denizi arasında göç yapabilen bir türdür. İstanbul’da hem göçebe hem de yerleşik popülasyonları bulunur.

https://youtu.be/nor-N1U82G8İstanbul'da yaşayan yunuslar hakkında sayısıız video ve fotoğrafı interentte bulabilirsiniz. Boğazdaki yunusları ve nasıl görebileceğinize dair ipuçlarını ve detaylı bilgiler içeren, Ekrem İmamoğlu'nun YouTube kanalındaki kısa "İstanbul'un Yunusları" belgeselini de izleyebilirsiniz.

Yunuslar İstanbul Boğazı'ndan geçiyor mu?

Yunuslar göç hareketlerini yaparken İstanbul boğazından geçtikleri bilinmekte olup özellikle Tırnak türünün göç hareketine devam ettiği gözlenmiştir. İstanbul Boğazı, Çanakkale'yle birlikte Türk Boğaz Sisteminin bir parçasıdır. Her iki boğazın ortasında ise Marmara Denizi bulunur.

Afalina olarak isimlendirilen bu yunuslar suyun üstündne atlayarak boğazda ilerliyorlar. Fotoğraf: TÜDAV, A. Dede Kaynak: https://tudav.org/calismalar/denizel-biyocesitlilik/deniz-memelileri-calismalari/bogazin-sokak-cocuklari-istanbul-bogazinda-yasayan-yunuslar/

İstanbul Boğazı'nda sonar sistemleri kullanılarak yapılan araştırmalarda, yunuslara ait seslerin yılın her döneminde bulunduğu gözlenmiştir. Ancak Bahar aylarında yunusların tek bir yönde hareket ettiği de saptanmıştır. Özellikle Mart ve Nisan aylarında bir göç hareketi dikkatleri çekmektedir. Bu araştırmada lüfer ve çaça balığı gibi pelajik balıkların bahar aylarında Ege Denizinden Karadenize olan göçüne dikkat çekmiş ve yunusların boğazdaki göçlerinde bu balıkların önemi vurgulanmıştır.

Yunuslar İstanbul Boğazı'ndaki gemilerden etkileniyor mu?

İstanbul Boğazı yunusların önemli bir habitatı olduğu gibi yoğun olarak da gemilerin ve deniz taşıtlarının geçtiği, hatta balıkçılık yapılan bir alan. Yunusların gemilerin önündeki su akımını kullanarak yüzmeyi sevdikleri bilinse de, yaşam alanlarındaki bu kalabalık deniz trafiği yunusları etkilemekte.

Akkaya Bas'ın ve ekibinin boğazda yunusları takip ettikleri gözlem noktaları ve yunusların bulunma tercihlerine göre İstanbul boğazı'nıın bölgeleri.

2017'de Akkaya Bas ve ekibi tarafından gerçekleştirilen ve 1 yıl boyunca tüm boğazda gerçekleştirile araştırmada yunusların İstanbul Boğazı'nda deniz trafiğinin yoğun olduğu bölgelerden kaçındığı ve daha çok boğazın kuzey kesimlerinde olduğu ortaya çıkarıldı. Araştırmada Boğazdaki deniz trafiğinin yunusların dinlenme, dalma, avlanma, sosyalleşme gibi davranışları üzerine de etkilerini inceledi. Buna göre yunuslar deniz trafiğinin yoğun olduğu bölgelerde yüzeyden avlanmaktan kaçındığını ortaya koydu. Bunun yanı sıra, boğazın kuzey bölgesinde yunusların korunması için koruma programlarının geliştirilmesi gerektiği belirtildi.Kaynaklar: Tonay, A. M., Yazıcı, Ö., Dede, A., Bilgin, S., Danyer, E., Aytemiz, I., ... & Bilgin, R. (2017). Is there a distinct harbor porpoise subpopulation in the Marmara Sea?. Mitochondrial DNA Part A, 28(4), 558-564.Dede, A., Öztürk, A. A., Akamatsu, T., Tonay, A. M., & Öztürk, B. (2014). Long-term passive acoustic monitoring revealed seasonal and diel patterns of cetacean presence in the Istanbul Strait. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom, 94(6), 1195-1202.The effects of marine traffic on the behaviour of Black Sea harbour porpoises (Phocoena phocoena relicta) within the Istanbul Strait, Turkey Akkaya Bas A, Christiansen F, Amaha Öztürk A, Öztürk B, McIntosh C (2017) The effects of marine traffic on the behaviour of Black Sea harbour porpoises (Phocoena phocoena relicta) within the Istanbul Strait, Turkey. PLOS ONE 12(3): e0172970. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0172970Kapak Fotoğrafı : Yeşil İstanbul , https://yesil.istanbul/haber_istanbul-un-yunuslari-1