Hepatit nedir? Hepatit tanısı nasıl konulur? Tedavi yöntemleri var mıdır, varsa nelerdir? Hepatit ile yaşanılır mı?
Dünya Hepatit Günü 28 Temmuz Pazar günü. 2019 Dünya Hepatit Günü'ne etkinliklere evsahibi yapacak ülke Pakistan. Etkinlikler 27-28 Temmuz 2019 tarihlerinde Pakistan'ın İslamabad kentinde yapılacak.
Hepatit nedir?
Hepatit , kısa bir tabirle karaciğerin iltihaplanmasıdır ve pek çok nedene bağlı olarak oluşabilir. Bu nedenlerin başında viral enfeksiyonlar gelmektedir. Viral (virüs kaynaklı) hepatitlere sebep olan farklı hepatit virüs tipleri (hepatit A, B, C, D ve E) bulunmaktadır. Bunlardan hepatit B, C ve D kronik karaciğer hastalıklarına yol açmaktadır.
Hepatit, hastalığın klinik seyrine göre akut ve kronik olarak ikiye ayrılır. Akut hepatit, hepatitin kısa bir süre önce başlamış olduğu anlamına gelirken, kronik hepatit 6 aydan uzun süredir mevcut olan hepatiti ifade eder. Hepatit, viral ve toksik (ilaca ve çeşitli kimyasallara bağlı) nedenler başta olmak üzere çeşitli sebeplerle gelişebilir. Risk altında hissediyorsanız test yaptırmalısınız. Erken test, hastalığı önlemek ve hayatınızı kurtarmak için erken tedavi demektir. Hepatit B ve C, önlenebilir hastalıklardır. Hepatit B aşısı yaşam boyu koruma sağlar. Hepatit B ve C cinsel yolla bulaşabilir, bu nedenle korunma tavsiye edilir.
Hepatit B ve Hepatit C
Hepatit B; Dünyada en sık görülen karaciğer enfeksiyonudur. Hastalığın sebebi karaciğere saldıran Hepatit B virüsüdür (HBV). Hepatit, tüberkülozdan sonra ikinci ana katil bulaşıcı hastalıktır ve HIV'den 9 kat daha fazla insanı enfekte etmektedir. Hepatit, tedavi edilebilen ve önlenebilen bir hastalıktır. Dünya genelinde hepatitli 290 milyondan fazla erkek, kadın ve çocuk var. 2 milyar kişi (3 kişiden 1'i) Hepatit B ile enfektedir. Her yıl Hepatit B ve komplikasyonları nedeniyle tahmini 700 bin kişi ölüyor. Tarama, tanı ve tedavide ölçek büyümedikçe, viral hepatit 2030 yılına 76 milyon kişiyi daha enfekte edecek. Bununla birlikte 18.1 milyon kişinin ise ölümüne sebep olacak gibi görünüyor.
Bebekler ve çocuklarda kronik Hepatit B enfeksiyonu gelişme olasılığı daha yüksektir. Bunun sebebi ise bağışıklık sisteminin virüsü atmakta daha çok zorlanmasıdır. Çoğu kişi enfekte olduğunu bilmediğinden hastalığı birçok kişiye yaymaktadır. Hepatit, önlem alınmaması durumunda nesilden nesile geçebilmektedir ancak bu, genetik bir hastalık olduğu anlamına gelmez. Çünkü Hepatit B virüsü, cinsel yolla, doğum sırasında anneden bebeğe geçmesiyle, kan etkileşimiyle başkasına geçebilmektedir. Yani anneden çocuğa bulaşma veya evde yanlışlıkla kana maruz kalma sonucunda aile üyeleri arasında bulaşabilir.
Hepatit C; Diğer hepatitlerden farklı olarak çoğunlukla kişilerde sarılığa yol açmaz. Hastalığı başlangıç döneminde tanımak çok zordur. Hepatit C geçirenlerin yüzde 30'unda tamamen iyileşme olurken, yüzde 70'inde hastalık kronikleşir. Kronikleşen hastaların yüzde 20 ila 30'unda siroz gelişebilir. Bunların da yüzde 1 ila 2'sinde karaciğer kanseri ortaya çıkabilmektedir. Fakat bu gelişmeler uzun yıllar içinde oluşur. Hastalığın erken döneminden sonra kronik bir duruma gelmesi ortalama olarak 10 yıl sonra görülebilir. Siroz gelişme süresi yaklaşık 20 yıl, karaciğer kanseri gelişme süresi ise yaklaşık 30 yıldır. Yani Hepatit C, yavaş ilerleyen bir hastalıktır. 40 yaşın üzerinde, alkol kullanan erkeklerde siroz olma riski daha yüksektir.
Hepatit nasıl fark edilir?
Hepatit B ve Hepatit C, sessizce ilerleyen hastalıklardır. Bu yüzden önemli risk taşırlar. Hepatit B ile enfekte olan çoğu kişi enfeksiyonunun farkında değildir bile. Bu insanlar farkında olmadan virüsü kan veya enfekte vücut sıvıları yoluyla başkalarına geçirebilir. Kronik enfeksiyonu olanlarda yaşamın daha ilerideki dönemlerinde artmış karaciğer yetmezliği, siroz ve / veya karaciğer kanseri gelişmesi riski vardır. Virüs, saptanmadan karaciğere birçok yıl boyunca sessiz ve sürekli olarak saldırabilir.
Hepatit C, genellikle belirti göstermez veya yorgunluk, halsizlik, hazımsızlık gibi birçok hastalıkta görülebilecek önemsiz belirtiler gösterir. Hepatit C'nin Türkiye'de görülme sıklığı yüzde 0,3'tür. Yani bin kişiden 3 kişi bu hastalıkla enfekte olmuştur.
Sivil toplum örgütleri ve etkilenen toplum, teşhis engellerinin üstesinden gelmede kritik bir role sahip. Viral hepatit tanısı koymak karmaşık bir süreç olabilir. Ancak, sivil toplumun temel süreci anlaması önemlidir; böylece teste ihtiyaç duyanların buna erişebilmesini sağlamak için hükümetler ve şirketler birlikte çalışmalıdır.
Hepatit nasıl tedavi edilir?
Hepatit C, erken teşhis edildiğinde tedavi şansı yüksektir. Bu hastalar çoğunlukla başka nedenlerle incelendiklerinde veya kan bağışında bulundukları sırada saptanırlar ve hastalığın hangi evresinde oldukları bilinemez. Hastalığın gidişini izlemek için bir takım testler, gerekirse karaciğer biyopsileri yapılarak değerlendirilir. Alınacak önlemler ve yapılacak tedaviler bu bulgulara göre planlanır.
Bu hastalıktan korunmak için ise henüz bir aşı geliştirilemedi. Genel temizlik kurallarına uymak, başkalarının kullandığı iğne ve jilet gibi eşyaları kullanmamak şimdilik korunma yöntemleri arasında gösteriliyor.
Hepatit B, çoğu yetişkin akut bir enfeksiyondan ilaca gerek olmadan kendiliğinden iyileşir. Kronik Hepatit B enfeksiyonu gelişen yetişkinler, çocuklar ve bebekler için şu anda tam bir tedavi geliştirilemedi. Ancak burada iyi olan kronik enfekte kişilerde virüsü yavaşlatarak karaciğer hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilecek tedaviler bulunmasıdır. Daha az Hepatit B virüsü üretiliyorsa karaciğerde daha az hasar oluşur.
Hepatit B virüsünün çoğalmasını yavaşlatan veya durduran ve böylece karaciğerde iltihap ve hasarı azaltan birkaç antiviral ilaç var. Bu antiviraller en az 1 yıl ve genellikle daha uzun bir süre boyunca günde bir kez bir hap olarak alınır. Şu anda ABD FDA onaylı 6 antiviral bulunuyor ama sadece üç "birinci basamak" (daha güvenilir ve etkilidir) antiviral ilaç önerilmektedir; tenofovir disoproksil (Viread/TDF), tenofovir alafenamid (Vemlidy/TAF) ve entekavir (Baraclude). Birinci basamak antiviral tedavilere yanıt vermeyen veya bunlara erişemeyenlere ise, telbivudine (Tyzeka, Sebivo), adefovir dipivoksil (Hepsera) ve lamivudin (Epivir-HBV, Zeffix, Heptodin) verilmektedir.
Bunların yanısıra bağışıklık sistemini güçlendiren ilaçlar da önerilmektedir. En sık yazılanlar arasında interferon alfa-2b (Intron A) ve pegile interferon (Pegasys) vardır.
Neden bazı kıtalarda Hepatit daha sık görülüyor?
Hepatit enfeksiyonlarının diğer kıtalara ve ülkelere kıyasla daha çok görüldüğü bölgeler vardır. Bunların başlıcaları Asya, Afrika ve Güney Amerika'nın bazı kesimleridir. Hepatit enfeksiyonları belli bir kıtanın ya da ülkenin virüsü değildir ancak bir Asya veya Afrika enfeksiyonu gibi algılanmaktadır.
2019 Dünya Hepatit Günü - 28 Temmuz
2019 Dünya Hepatit Günü kampanyasında, Dünya Sağlık Örgütü, tüm ülke ve şirketlere, “Hepatite karşı yatırım” temasını teşvik etmeye çağırıyor. Dünya Sağlık Örgütü, 2030 yılına kadar hedeflerine ulaşmak için gereken ek yatırımları belirleyecek.
Kaynaklar;