Toprak Dede Hayrettin Karaca 97 yaşında hayata gözlerini kapattı. Dolu dolu geçen ömrüne sanayicilik ve çevre aktivistliğini sığdıran, tüketim alışkanlıklarını değiştirmeyi hedefleyen, Türkiye'nin ağaçlanmasında öncü olan, Muazzez İlmiye Çığ ile "Giderayak" programını yapan bizlere çok şeyler veren bir isimdi. Gerisinde 850 binden fazla üyesi olan TEMA'yı bıraktı, ağaçlarını bize emanet etti.Toprak Dede, 22 Ocak Çarşamba günü öğle namazına müteakip İstanbul’da Fatih Camii'nde toprağa uğurlanacak.Hayrettin Karaca'nın kısaca hayatına, kendi sözleriyle yaşama bakışına, mevcut TEMA projeleriyle anısını yaşatmak için neler yapabileceğimize dair bir yazı hazırladık.
Toprak Dede Hayrettin Karaca
Hayrettin Karaca 4 Nisan 1922'de Bandırma'da doğmuş Türk Sanayicisi ve çevre aktivistidir. Babası Hocazade Halil Efendi ve annesi Zehra Hanım Kırım muhaciridir. Liseden sonra ailesinin triko işine devam edip ihracat yapmıştır.Ellili yaşlarındaysa Türkiye'nin ilk özel arboretumunu kurmuş, yurtiçi ve yurtdışından tohumlar toplamıştır. Arboretumunda 5 binden fazla bitki türü, 12 bin adetten fazla da bitki vardır. Hayrettin Karaca 19 yaşında evlenmiş, bir oğlu olmuştur. Ancak daha sonra veremden dolayı eşini kaybetmiştir.Hayrettin Karaca Anadolu'yu köy köy gezmiş, 361.000 km katetmiştir. Bu gezilerinden topladığı tohum ve bitkileri arboretumuna, tecrübelerini zihnine koymuştur. Özel arboretum çalışmalarını sürdürürken 70 yaşında da TEMA'yı kurmuştur.
#GönlünüVer TEMA ve Hayrettin Karaca
Hayrettin Karaca, arboretumu kurarken, binlerce kilometre yol gitti, Türkiye2nin doğasını gözlemleme şansı oldu. Bu süre içinde erezyon tehlikesini gördü. İlerleyen süreçte Vehbi Koç'tan bu konuyla ilgili olarak bir vakıf kurma talebi geldi. 1992'de resmi olarak "Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı" yani TEMA'yı kurdular.TEMA'nın günümüzde 850 binden fazla gönüllüsü var. Türkiye'nin her yerinde şubeleri bulunan bir vakıf. Doğayla ilgili bağışlarda ilk akla gelen kurum ve ağaçlandırma mücadelesiyle bilinen bir vakıf.TEMA vakfı bu yıl 1 milyonuncu gönüllüsünü arıyor! #GönlünüVer kampanyası ile 5 Aralık Dünya Gönüllüler gününde başlayan bu kampanyaya siz de katılabilirsiniz ve TEMA'nın 1 milyon üyeye ulaşmasında yardımcı olabilirsiniz. Böylece başta Hayrettin Karaca ve Nihat Gökyiğit olmak üzere emek emek kurulan TEMA'nın ayakta kalmasına katkıda bulunmuş olursunuz. 1 milyonuncu üyeye ulaşmayı hedefleyen #GönlünüVer Kampanyası için BURAYA tıklayabilirsiniz.
Hep aynı kazağı giyerdi
Hayrettin Karaca, hep aynı kazağı giyerdi. Bunun sebebini ise şöyle anlatmıştı "Param var ama hakkım yok. Fazladan aldığınız her bir tüketim malzemesinin doğaya bedeli var.”. Günümüz tüketim alışkanlıklarına karşı önemli bir başkaldırıydı.TEMA Vakfı'nın sitesinde çocukların evde tüketim alışkanlıklarını iyileştirmek için İKEA ve Milli Eğitim Bakanlığı ile geliştirdiği dijital bir oyun bulunmakta. Hayrettin Karaca'nın hep aynı kırmızı kazağı giyerek baş kaldırdığı tüketim alışkanlığını değiştirmek için siz de çevrenizdeki çocuklarla paylaşabilirsiniz bu oyunu. Ortak Evimiz Dünya'yı Koruyalım oyunu için BURAYA tıklayınız.
Hayrettin Karaca sözleri "Yaşamak için yaşatmalıyız."
- "Param var ama hakkım yok. Fazladan aldığınız her bir tüketim malzemesinin doğaya bedeli var.”
- "Ben sanayici olmak istemiyordum. İstediğim edebiyatla ilgilenip kalan zamanımı doğayla iç içe geçirmekti. Fakat o günlerde babamıza karşı çıkmak söz konusu değildi."
- "Olanın olmayana, bilenin bilmeyene borcu var bu dünyada. Paran varsa bile tüketmeye hakkın yok."
- “İhtiyacımızdan fazla tüketmeyeceğiz. Nedir benim ihtiyacım? Doymaktır. Barınmaktır. Eğitimdir. Sağlıktır.”
- "Yaşamak istiyorum, o halde yaşat. Kimi? Sana hayat verenleri. Toprak mı, su mu, hava mı? İşte onları yaşatacaksın. Ağaçların üstüne yapışan yosunlar var ya, onların bana yaptığı hizmeti kimse yapamaz."
Kaynaklar1-http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/neden-hep-ayni-kazagi-giyiyor-408555432- Hayrettin Karaca Röportajı,Vatan Gazetesi, Mine Şenocaklı, 21.08.20123- https://koykoop.barankaraboga.com/wp-content/uploads/2019/05/39.gazete_subat_2015.pdf