Bilim insanları yaptıkları son araştırmalarda fok balığı diye bilinen, deniz fili şeklinde de adlandırılan canlıyı inceledi. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular; serbest dolaşan, vahşi bir deniz memelisinde beyin aktivitesi kaydedilen ilk bulgulardı. Fok balıklarının denizde geçirdikleri aylar boyunca bir uyku alışkanlığına sahip oldukları saptandı.
Bir Fok Balığı, 30 Dakikalık Dalışlarda 10’ar Dakika Uyuyor
Science dergisinde 20 Nisan'da yayınlanan bu yeni çalışma, fok balıklarının üreme mevsimi boyunca günde 10 saatlerini kumsalda uyuyarak geçirdiğini söylüyor. Ayrıca bu deniz memelileri denizde aylarca yiyecek arama gezileri sırasında, günde ortalama sadece 2 saat uyuyor. 30 dakikalık derin dalışlar sırasında her seferinde yaklaşık 10 dakika uyurlar. Genellikle derin uykudayken aşağı doğru spiraller çizen foklar, bazen de deniz tabanında hareketsiz yatıyorlarÇalışmanın ilk yazarı Jessica Kendall-Bar, UCSC'de (University of California, Santa Cruz) hem ekoloji hem de evrimsel biyoloji profesörleri olan Daniel Costa ve Terrie Williams ile çalışan bir UC Santa Cruz lisansüstü öğrencisi olarak çalışmayı yönetti.
Diğer Memelilere Kıyasla Çok Fazla Uyumuyorlar
UCSC'nin Deniz Bilimleri Enstitüsü'nü yöneten Prof. Costa, "Yıllardır fok balığı hakkındaki en önemli sorulardan biri ne zaman uyuduklarıdır" dedi. Prof. Costa'nın laboratuvarı, 25 yılı aşkın bir süredir Año Nuevo Reserve'deki UCSC fok balığı araştırma programına liderlik ediyor.Prof. Costa fokların dalış kayıtlarının sürekli dalış yaptıklarını gösterdiğini belirterek, "Bu yüzden sürüklenme dalışları dediğimiz, yüzmeyi bırakıp yavaşça battıkları sırada uyuyor olmaları gerektiğini düşündük, ama gerçekten böyle olup olmadığını bilmiyorduk" şeklinde konuştu. Prof. Costa, "Artık nihayet bu dalışlar sırasında kesinlikle uyuduklarını söyleyebiliyoruz. Ayrıca genel olarak diğer memelilere kıyasla çok fazla uyumadıklarını da bulduk" diye ekledi.Aslında, denizde geçirdikleri aylar boyunca fok balığı, tüm memeliler arasında en az uyuyan rekorla rekabet edebilir durumda. Hareket kalıplarına göre günde sadece iki saat uyuyor gibi görünen Afrika filleri şu anda bu rekoru elinde tutuyor.
Nefeslerini Uzun Süre Tutabiliyorlar
UC San Diego Scripps Oşinografi Enstitüsü'nde doktora sonrası araştırmacı Kendall-Bar alışılmadık bir durum şeklinde nitelendirdiği konuyu şöyle dile getirdi, "Fok balıkları, karadayken günde 10 saatten fazla ve denizdeyken iki saat veya daha az uyku arasında gidip geliyor”.Fok balığı; köpekbalıkları ve katil balinalar gibi yırtıcı hayvanlara karşı açık okyanusta yüzeydeyken en savunmasız durumdaki canlı olarak biliniyor. Bu nedenle dalışları arasında yüzeyde yalnızca bir veya iki dakika nefes alabiliyorlar.Kendall-Bar, "Nefeslerini uzun süre tutabiliyorlar, böylece yüzeyin güvenli olduğu bu dalışlarda derin bir uykuya dalabiliyorlar" dedi.
İnsanların Uyku Çalışması İçin Kullanılan Sensörlerin Aynısı Kullanıldı
Kendall-Bar, denizdeki normal dalış davranışları sırasında fok balıklarının beyin aktivitesini (elektroensefalogram veya EEG olarak) güvenilir bir şekilde kaydedebilen bir sistem geliştirdi. Bir uyku kliniğinde insanların uyku çalışması için kullanılan sensörlerin aynısını kullandıklarını söyleyen Kendall-Bar, “Başlığı takmak için çıkarılabilir, esnek bir yapıştırıcı kullandık. Böylece su içeri girip sinyalleri bozamaz" diye konuştu.Foklar, EEG sistemine ek olarak, zaman-derinlik kaydediciler, ivmeölçerler ve araştırmacıların fokların hareketlerini karşılık gelen beyin aktivitesiyle birlikte izlemesine olanak tanıyan diğer araçları taşıyordu. Kayıtlar, dalış foklarının aşağı doğru kontrollü bir şekilde süzülürken yavaş dalga uykusu olarak bilinen derin uyku aşamasına girdiğini, ardından hızlı göz hareketi (REM) uykusuna geçtiğini ve uyku felcinin baş aşağı dönüp aşağı doğru sürüklenmelerine neden olduğunu gösteriyor.
"Düşen Bir Yaprak Gibi" Pasif Olarak Düşmeye Devam Ediyorlar
Kendall-Bar, "Yavaş dalga uykusuna giriyorlar ve REM uykusuna geçmeden önce, duruş kontrolünü kaybedip baş aşağı döndüklerinde birkaç dakika vücut duruşlarını koruyorlar" dedi.Prof. Williams, bunun gerçekleştiği derinliklerde, fok balıklarının genellikle olumsuz bir şekilde yüzer durumda olduğunu ve "düşen bir yaprak gibi" pasif olarak düşmeye devam ettiğini söyledi. Kıta sahanlığının üzerindeki daha sığ sularda, fok balığı bazen deniz tabanında dinlenirken uyuyor.Kaynak: