Detoks ilgi çekici ve sanki sağlıklı yaşamın formülünü tek başına barındıran bir kelime olarak hayatımızdaki yerini koruyor. Özellikle "sağlıklı yaşam" endüstrisi bu kavramı severek kullanıyor. Aslında karaciğeriniz, böbrekleriniz, cildiniz ve diğer organlarınız ihtiyacınız olan detoksifikasyonu zaten yapmakta. Ancak "sağlıklı yaşam" ürünü pazarlamacıları öyle bir durum varmış gibi gösteriyorlar ki sanki bu detoksifikasyon ürünlerini kullanmazsanız hastalanacakmışsınız gibi bir algı yaratıyorlar.
Detoks yeşili!
Pek çok mağazanın raflarında tabletler, çözeltiler, çaylar, yüz maskeleri, banyo tuzları, saç fırçaları, şampuanlar, vücut jelleri ve içecekler gibi pek çok ürün bulunuyor. Bununla da bitmiyor tabiki detoks için yoga, lüks kaçamaklar, masajlar ve seansları içeren pek çok uygulama bulunmakta. Ancak sektör o derece derinlemesine pazarlıyorki kendini bunlarla da bitmiyor ve diyetler, diyet ürünleri gibi pek çok aslında toksinlerle çok da ilişiği olmayan içerik internet üzerinden tüketime sunuluyor.
Biraz salatalık, biraz avakado, biraz yeşil çay ile tüm fast-food tarzı beslenmemiz ve alkol tüketimimizden geri kalan toksinlerden kurtulacağımızı düşünerek "detoksifikasyon" ürünleri tüketiyoruz. Çünkü bize hep böyle anlatıyorlar internet sitelerinde ve televizyonlarda. Ancak istersek sadece salatalıkla beslenelim vücudumuzdaki yaşamsal metabolik aktivitelerde çeşitli toksinler doğal olarak üretiliyor ve yine bu toksinler doğal olarak yok ediliyor. Bu döngü gıda seçimleriniz, su tüketiminiz ve alkol gibi diğer maddeleri kullanıp kullamadığınıza göre daha fazla toksinin oluşmasına neden olabiliyor. Ancak beslenme tercihlerinizden ötürü ortaya çıkan toksinleri "detoks" ürünleri tüketerek detoksifiye etmeniz çok etkili bir yöntem değil.
Exeter University'den tamamlayıcı tıp alanında emeritus profesör Edzard Ernst kısaca şöyle diyor : "İki çeşit detoks vardır. Biri takdire şayanken diğeri değildir."
Dr. Ernst, medikal detoksifikasyonun gerçek detoks olduğunu ve bunun tıbbi olarak hastalara uygulandığını anlatıyor. Bu kelimeyi büyülü bulan pazarlama dehalarınınsa bu durumu kullandığının altını çiziyor ve bu tür ürünlerin vücut için daha yararlı olduğunu bilip bilmediğimizi söylüyor.
Detoks pazarında pek çok satış "toksin"'ler üzerine yoğunlaşmış durumda. Ancak bunların hangi toksinler olduğu net bir şekilde çerçevelenmiş değil. Doğal olarak da bu ürünlerin, hangi "toksin"'leri nasıl bertaraf ettiğine dair soralara cevapları bulunmamakta. Yani bilimsel olarak bu ürünler size bir şey sunmuyor.
St George's Hospital'da Diyetisyen olan Catherine Collins ise detoksifikasyon sürecinde alkol kullanılmamasının kesinlikle çok olumlu bir durum olduğunu belirtiyor, ancak ekliyor "Ama böyle karaciğerinizin "temizleniyor" olması gülünç.". Ayrıca Collins'in brokoli hakkında yorumları ise konuyu çok net bir şekilde açıklamakta.
Gerçek Detoksifikasyon nedir?
Brokoli Brassica grubundan bir bitki ve diğer tükettiğimiz hardal, turp gibi bitkilerde bulunan "siyanür"ü de içermekte. Ancak önemli olan noktanın bunu ne kadar tükettiğimiz. Ayrıca yiyeceklerle aldığımız maddelerin metabolik olarak diğer toksinlerle başa çıkarken sağladığı faydalar olduğunun altını çiziyor. Yani Brokoli ile alınan az miktarda siyanür belki de, vücudumuz diğer toksinlerle mücadele ederken ona yardımcı olduğu için bizi zehirlemiyor diyor. Ve en önemlisi şunun altını çiziyor, "Pek çok insan, bir grup yiyeceği yasaklayıp, bir grubu ise daha yoğun tüketmek gerektiğini düşünüyor. Temel "detoks" yaşam tarzı ise sigara içmemek, egzersiz yapmak ve Akdeniz diyeti gibi dengeli ve sağlıklı beslenmek." diyor. Yani et, balık, peynir, salatalar, doymamış yağ asitleri, zeytin yağı gibi pek çok gıdayı dengeli tüketmenin daha gerçekçi bir "detoks" olduğunun altını çiziyor.
Ancak bilimsel olarak ortaya konmuş bir katkısı olmayan ve hatta ölüme bile sebep olabilme potansiyeline sahip "detoks" neden popülerliğini hiç kaybetmiyor? İnsanlar sağlıklı bir yaşam ve beslenme tercih etmek yerine yılda belirli zamanlarda "detoks diyeti" ile, bir kaç günlük "detoks seansları" ile toksinlerinden kurtulmaya, kilo vermeye ve sağlıklı olmaya çalışıyorlar.
Geçmişten günümüze "kötülük"lerden arınmak adına "oruç" toplumlarda önemli bir yere sahip olmuştu. Modern toplumda ise "detoks" yapan insanlar "toksin"lerden arınıyor.
Yoksa günümüz dünyasının küresel pehriz anlayışı acaba detoks mu?
British Dietetic Association, Harvard Health Publications , The Guardian , Dr. Osman Müftüoğlu