6 Şubat depreminden sonra tüm Dünya’nın odak konusu depremler oldu. Uzun yıllardır bazı volkanik patlamalar haricinde büyük depremleri haber veren bir sinyal sistemi bulunamadı. Ancak son günlerde bilim dünyasını sevindirecek bir haber geldi.
2023 yılının şubat ayında Türkiye’de yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler başta Türkiye halkı olmak üzere tüm insanlığı derinden etkilemişti. Depremlerin haberini önceden veren bir sinyal seti için gözler uzun zamandır Bletery ve Nocquet bilim insanlarındaydı… İşte Bletery ve Nocquet ikilisinden gelen sevindirici haber.
Büyük Depremler İncelendi
Bletery ve Nocquet, bir haber sinyali bulmak için 7 ve üzerinde olan 90 farklı depremden yüksek oranlı GPS zamanlarını analiz etti. Bu büyük depremlerin ortaya çıkmasından 2 saat önce ince bir sinyal gözlemlendi. Bu ince sinyallerin sebebi ise büyük depremlerden önce yer kabuğunda kısa kaymalar olması olarak belirlendi. Konuyla ilgi tüm detaylar ise Science dergisinde yayınlandı.
Uzun Yıllardır Tartışılıyordu
Büyük depremlerden önce fay hatları üzerinde bir kayma fazının olup olmadığı uzun yıllardır tartışıyordu ancak bir sonuca varılmamıştı. Yıllar önce birkaç büyük depremden önce gözlemler yapılmış ancak öncül kayma tam olarak saptanamamıştı. Bletery ve Nocquet GPS verilerinde kısa vadeli kayma için küresel bir tarama yaptılar. Depremden önceki 48 saat boyunca, 3026 yüksek oranlı GPS zaman serisiyle ölçülen yer değiştirmeleri toplandı ve merkez merkezinde öncü kaymadan beklenilen yönlere yansıtıldı. Bu çalışmanın sonucunda şöyle bir yaklaşım doğdu:Fay hattı kırılmalarından önce 2 saatlik üstel bir kayma ivmesi ortaya çıkıyor. Bu durum ise büyük depremlerin öncü kaymayla başladığını gösteriyor.
Veri Kümesindeki En Büyük Olay Tohoku-Oki Depremi
2011 yılında Japonya’da meydana gelen 9 şiddetindeki Tohoku-Oki depremi bu çalışmadaki en büyük olay. Bu deprem 355 tam zamanlı istasyon tarafından kaydedildi ve mikrosismisite analizleri tarafından incelendi. Bu depremden 24 saat önce fay hatları dinlenmeye başlandı ve belirli tekniklerle kesik kesik sinyaller alındı. Ardından bu proje üzerine daha fazla odaklanıldı ve geliştirme çalışmalarına başlandı. Bu analiz depremlerin 2 saatlik üstel benzeri yavaş yavaş kayma ivmesi gösterdiğini açıklıyor. Şimdilik bu çalışma var olan teknolojik şartlar ve mevcut sinyallerle pratik olarak kullanılamıyor. Sensörlerin teknolojisinin geliştirilmesi ve hassaslığının artırılmasının ardından pratikte de kullanılabileceği ön görülüyor.Kaynakça:Science DergisiZafer Ayan