COVID-19 aşı ve ilaç çalışmaları hakkında son haberleri, gelişmeleri tek bir başlık altında topladık. BioTechniques'in metninden aldığımız bilgiler, ilaç ve aşı çalışmalarını gösteriyor. Moderna'nın aşısından, Pfizer ve BioNTech ortaklığında geliştirilen aşıya kadar çalışmalar neler, hangi bulgular elde edildi?Koronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesidir. İnsanlarda, birkaç koronavirüsün soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir. Yeni Koronavirüs Hastalığına (COVID-19) SARS-CoV-2 virüsü neden oluyor. İlk olarak Çin’in Vuhan Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bu virüs, şu ana kadar dünya genelinde 1, 34 milyondan fazla insanının ölümüne neden oldu.COVID-19 aşı ve ilaç geliştirmelerindeki son durumu, eylül ayından kasım ortasına kadar olan süreçte nelerin yapıldığını kısa bilgilerle derledik.

COVID-19 ilaç keşfi ve geliştirme çalışmalarına bakış

16 Kasım 2020

Maryland Üniversitesi Tıp Fakültesi (UMSOM) ve Eczacılık Fakültesi (UMSOP) araştırmacıları, COVID-19'a neden olan yeni tip koronavirüsü potansiyel olarak tedavi etmek için yeni ilaç bileşikleri keşfetti. Bu bileşiklerin koronavirüslerin replikasyonu ve hayatta kalması için kritik öneme sahip insan hücreleri içindeki SKI protein kompleksinin işleyişini bozduğu öğrenildi. SKI protein kompleksinin, bir virüsün, enfekte ettiği hücrelerde RNA kopyalamasına yardımcı olmada çok önemli bir rol oynadığı belirlendi.

23 Ekim 2020Gilead Sciences şirketinin Veklury - diğer adıyla Remdesivir - antiviral ilacına, COVID-19 tedavisi için ilk tam onayı ABD FDA (Gıda ve İlaç Dairesi) verdi.İlaç geliştirme için yeni bir hedef gözetildi; virüsün insan proteinlerinin üretimi ve etkisiz hale getirilmesi için kullandığı moleküler "makas" olan SARS-CoV-2-PLpro enzimi.8 Ekim 2020Multipl skleroz için onaylanmış bir ilaç olan Dimetil Fumarat, in vitro olarak COVID-19'a karşı umut vaat ediyor. Nitrik Oksit de şu anda araştırılıyor. İlaçlar için yeni bir hedef de aydınlatıldı. Yeni bir kavram çalışması ise RNA bağlayıcı bir bileşiğin kullanılabileceğini ve böylece viral replikasyonu önleyebileceğini ileri sürdü.23 Eylül 2020COVID-19'un hücreleri nasıl etkilediğini taklit eden yeni bir nanopartikül SARS-CoV-2 modeli geliştirildi. Yeni flüoresan prob, enfeksiyonu engellemek için ilaçların geliştirilmesi sırasında yararlı olabilir.10 Eylül 2020SARS-CoV-2 spike proteininin reseptör bağlanma alanını hedeflemek için bilgisayarlar tarafından tasarlanan sentetik proteinlerin, laboratuvarda yetiştirilen insan hücrelerini enfeksiyondan koruduğu gösterildi. Önde gelen protein, etkinlik açısından en iyi bilinen nötralize edici antikora rakip oldu.

Aşı geliştirme çalışmalarında son durum ne?

16 Kasım 2020Pfizer ve BioNTech’in BNT162b2 ve Moderna’nın mRNA-1273 aşı çalışmalarının yüzde 90 üzeri etkili olduğu açıklandı. Kısa bir süre içinde Acil Kullanım İzni için başvuruda bulunulacak ve aşılar için heyecan verici haberler gelecek.Yeni bir hayvan çalışmasına göre, en yaygın SARS-CoV-2 suşu olan D614G'ye yol açan mutasyon, onu aşılara daha duyarlı hale getirebilir.23 Ekim 2020Pfizer, muhtemelen ABD seçimlerinin baskısıyla alışılmadık bir şekilde zaman çerçevelerini halka bir mektupla açıkladı. Mektup, sonuçların olumlu olması durumunda, Kasım ayının üçüncü haftasında FDA Acil Durum Kullanım İzni almayı bekleyeceklerini doğruluyordu.8 Ekim 2020Beyaz Saray'ın itirazlarını reddeden bir hareketle, ABD FDA -resmi yönergelerde olmasa da- aşılar için acil durum yetkilendirmelerinde katı kriterler yayınladı.Bu arada AB'de, Avrupa İlaç Ajansı iki aşının -AstraZeneca / Oxford Üniversitesi ve BioNTech / Pfizer- verilerini değerlendirmeye başladı. AstraZeneca / Oxford Üniversitesi aşı denemelerinin çoğu geçici olarak durdurulduktan sonra yeniden başlamış olsa da, ABD denemeleri beklemede. Etkili kitlesel aşılamanın giderek artan bir sorun haline gelmesiyle birlikte, ABD'de Ulusal Bilim, Mühendislik ve Tıp Akademileri eşit dağıtımı amaçlayan bir fikir birliği raporu yayınladı.10 Eylül 2020The Lancet'te yayınlanan veriler, Rusya'da kullanım için onaylanan aşının güvenli olduğunu ve COVID-19'dan iyileşen bir hastanınkine benzer nötralize edici antikor seviyeleri ile bir bağışıklık tepkisi uyardığını gösterdi. Aşı dondurularak kurutulabilir ve nakil sırasında soğutmaya ihtiyaç duyulmadan taşınabilir; bu, sağlık hizmetleri kısıtlı, gelişmekte olan ülkeler için potansiyel yararlı görünüyor. Aşının geniş bir popülasyon çalışmasında etkili olduğu henüz kanıtlanmadı.Avrupa Birliği, Pfizer ve BioNTech tarafından geliştirilmekte olan 200 milyon dozluk bir COVID-19 aşısını güvence altına almak için bir anlaşmaya çok yakın. Bu aşı adayı - BNT162b2 - şu anda, hedeflenen 30 bin gönüllü deneğin 25 binden fazlasının kayıtlı olduğu eşzamanlı bir Faz 2 / 3 denemesiyle sahaya liderlik ediyor.Dokuz ilaç şirketi CEO'su, aşının güvenli ve etkili olduğunu gösteren büyük ölçekli bir Faz III denemesinden elde edilen veriler yayınlandıktan sonra, aşılarının yalnızca acil durum onayı alacağını taahhüt eden bir mektup imzaladı. Bu mektup, COVID-19 aşı denemelerinin görülmemiş hızına, deneme verilerinin yayınlanmasından önce Rus aşı adayının önceden onaylanmasına ve yaklaşan ABD başkanlığı seçiminden kaynaklanan bir aşının hızla teslim edilmesi için siyasi baskıya yanıt olarak geliyor.

Klinik çalışmalarda hangi bulgular elde edildi?

16 Kasım 2020AstraZeneca’nın kan kanseri tedavisinde kullandığı Calquence, umut verici preklinik kanıtlara rağmen, COVID-19 ve solunum komplikasyonları ile hastaneye yatırılan hastalarda iyileşme gösteremedi. Benzer bir haberde, Novartis'in nadir bir hastalık ilacı olan Canakinumab, COVID-19 ile ilişkili pnömoni ve sitokin salım sendromu olan hastalara önemli ölçüde fayda sağlayamadı. Bununla birlikte, atikor bazlı bir tedavi olan Eli Lilly şirketinin Bamlanivimab tedavisi, COVID-19'u olan ve ciddi hastalık riski yüksek olanlar için Acil Kullanım İzni aldı.23 Ekim 2020Moderna, ABD'nin dört bir yanından mRNA-1273 aşı çalışmasının 3. faz denemesine son gönüllüleri kabul etti.8 Ekim 2020Regeneron biyoteknoloji şirketi, ABD Başkanı Donald Trump'ı tedavi etmek için kullanıldığı iddia edilen antikor ilacı için ilk deneme sonuçlarını yayınladı.23 Eylül 2020Roche ilaç şirketi, Faz 3 EMPACTA denemesinin, Actemra / RoActermra'nın COVID-19 ilişkili pnömoni olanlarda mekanik ventilasyon ihtiyacını azalttığını duyurdu. Eli Lilly şirketi, LY-CoV555'in Faz 3 çalışmasından umut verici sonuçlar yayımladı ve çalışma, üzerinde çalışılan antikor ilacı dozajlarından birinin viral yükü ve hastaneye yatışı azalttığını ileri sürüyor.Birleşik Krallık, Oxford Üniversitesi araştırmacılarınca geliştirilen ChAdOx1 aşısına devam edeceğini duyurdu. Bu arada Moderna, çalışma planının ayrıntılarını kamuoyuna açıkladı. Pfizer ve AstraZeneca'dan da benzer bir yanıt geldi. Pfizer ayrıca, tam sonuçları Ekim ayında beklenen Faz 3 denemesinin güvenlik sonuçlarını da yayımladı.10 Eylül 2020Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca COVID-19 aşı denemesi, Birleşik Krallık çalışmasının gönüllülerinden birinde açıklanamayan bir hastalık gelişmesiyle askıya alındı.

Çalışmalara ilişkin genel bir bakış

E zarf proteiniAraştırmacılar, orijinal SARS-CoV'nin bu kadar yayılmamasına karşın SARS-CoV-2'nin neden viral hale geldiğinin ve pandemiyle sonuçlandığının yanıtını bulmuş olabilir. Önemli bir SARS-CoV-2 proteininin (E -zarf- proteini) moleküler yapısı açıklandı. Protein, replikasyonda önemli bir rol oynuyor ve bu nedenle bir ilaç hedefi olarak kullanılabilir."Gizli" bir SARS-CoV-2 geni tanımlandı; ORF3d. Bu genin, klinik önemi bilinmemekle birlikte, insan enfeksiyonu sırasında üretildiği düşünülüyor.Bir çalışma, uzun vadeli COVID-19 bağışıklığına ilişkin umutları güçlendirdi ve SARS-CoV-2'yi nötralize edebilen antikorların en az 5-7 ay boyunca mevcut olduğunu öne sürdü.SARS-CoV-2'ye duyarlılık düzeyini ve yanıtın şiddetini tahmin etmek için birkaç genetik belirteç bulunmuştur.SARS-COV-2’nin enfekte edeceği hücrelere girmek için ACE2 isimli özel hücre yüzeyi reseptörlerine tutunduğu ve bağışıklık sistemi hücrelerinden kaçarak hücre içine giriş yaptığı biliniyor. ACE2 artık ilaç geliştiricilerinin hedef alabileceği hücreye açılan tek kapı değil; son olarak, nöropilin-1'in SARS-CoV-2'nin hücre penetrasyonunu kolaylaştırdığı bulundu.Kaynak;BioTechniques