Koronavirüsün sivrisineklerle bulaşıp bulaşmayacağı uzun süredir bilinmeyen bir konuydu. Son yapılan çalışmalar bu koronavirüsün sivrisinekten bulaşıp bulaşmadığını aydınlattı. Sivrisinekler insanlardan ve diğer canlılardan kan emen böcekler. Bu sırada sıtma gibi çeşitli hastalıkların etkenlerini taşıyabiliyorlar. Sivrisineklerin bu şekilde koronavirüsü taşıyıp taşınmadığı konuda ise Dünya Sağlık Örgütü, böyle bir taşınıma rastlamadığını açıklamıştı. Ancak taşınıp taşınamayacağı konusunda net bilgiler vermemişti. Kansas State Üniversitesi araştırmacıları Yan-JangS Huang ve araştırmacılar sivrisineklerin koronavirüsü (Sars-CoV-2) taşımadığını gösterdiler.
Sivrisinekler koronavirüsü taşır mı?
Geçtiğimiz gün Scientific Reports'ta yayınlanan çalışmaya göre sivrisinekler koronavirüsleri taşımıyor. Bu çalışmada Aedes argypti, A. albopictus ve Culex quinquefasciatus türü sivrisinekler kullanıldı. Bu sivrisinekler başka virüsleri taşıyabiliyor ve salgınlara sebep olabiliyorlar. Yellow fever, West Nile, Dengue fever, Chikingunya ve Zika virüsü gibi virüsleri taşıyıp yayabiliyorlar. Araştırmacılar koronavirüsün de bu arbovirüsler gibi sivrisinekler metabolizmasıyla yayılıp yayılamadığını test ettiler. Çalışmada kullanılan sivrisinek türlerinden Culex quinquefasciatus Türkiye'de dağılım göstermemekte, ancak dahil olduğu Culex pipiens tür kompleksinden Culex pipiens pipiens (ev sivrisineği, bilinen yaygın sivrisinek türü) bulunmakta.
Yaptıkları çalışmada SARS-CoV-2 WA1/2020 soyunu kullanan araştırmacılar insektaryumda yetiştirdikleri çeşitli sivrisinek soylarının virüsü taşıyıp taşımadığını incelediler. Çalışmada buzda durgunlaştırılan sivrisineklere intratorasik inokulasyonla ( sivrisineklerin toraksı içine enjekte ederek) belli dozlarda virüs örneğini verdiler. Virüs verilen sivrisinekleri 2 saat, 24 saat, 1 gün, 3 gün, 7 gün, 10 gün ve 14 gün süreyle örneklendi ve virüsleri barındırıp barındırılmadığı kontrol edildi. Sivrisineklerin virüsü taşıyıp taşımadığını ve enfekte edip edemeyeceğini sivrisinekleri TissueLyser2 çözeltisinde parçaladıkları sivrisinekleri Vero76 hücreleri içeren tüplere (insan hücresi örnekleri, bu hücrelere koronavirüsler tutunabiliyor ve enfeksiyon yapabiliyor.) eklediler. Vero76 hücre hattında bu sivrisinek lizatlarının (parçalanmış sivrisinek dokuları) viral enfeksiyon yapıp yapmadığı araştırıldı. Çalışmanın sonuçları Sars-CoV-2 enjekte edilmiş sivrisinek örneklerinin Vero76 hücrelerinde enfeksiyona sebep olmadığı gösterildi.
Bu çalışma koronavirüsün sivrisinekler üzerinde herhangi bir biyolojik döngüye sahip olup olmadığını göstermese de, sivrisineklerin biyolojik olarak, yani kan emdikleri için, virüsü taşıma ihtimallerinin olmadığını göstermekte. Ancak sivrisineklerim mekanik olarak koronavirüsü bulaştırıp bulaştırmadığı hakkında bir sonuç içermemekte. Mekanik bulaştırma virüsün olduğu bir yüzeye konan sineğin ya da sivrisineğin bunu bir insana konduklarında bulaştırmasıyla oluşan bulaştırma yoludur.
Huang, Y.S., Vanlandingham, D.L., Bilyeu, A.N. et al. SARS-CoV-2 failure to infect or replicate in mosquitoes: an extreme challenge. Sci Rep 10, 11915 (2020). https://doi.org/10.1038/s41598-020-68882-7