Doğru kullanılmadığında bireylerin hayatını doğrudan olumsuz etkileyen, doğru kullanıldığında ise hayatı olanca kolaylaştıran teknoloji son yıllarda tehlike saçıyor. Bireyler teknoloji bağımlılığının bedelini bazen fiziksel bazense ruhsal bozukluklarla ödeyebiliyor. Peki nedir teknoloji bağımlılığı? Kimlere teknoloji bağımlısı denebilir?Yeşilay’a göre, teknolojinin kontrolsüz kullanımıyla ortaya çıkan davranışsal bağımlılığa teknoloji bağımlılığı deniyor. Bu davranışsal bağımlılıklar kapsamında ise, oyun bağımlılığı, sosyal medya ve akıllı telefon bağımlılığı, kumar oynama bağımlılığı var. Uzmanlara göre ise günümüzde en yaygını ise oyun oynama bağımlılığı diye adlandırılan oyun oynama bozukluğu.
Yaşlara Göre Sağlıklı Dijital Ortam Maruziyeti Nasıl Olmalıdır?
Yeşilay’a göre 0-3 yaş bebekleri ebeveynler olabildiğince ekrandan uzak tutmalıdır. 3-6 yaşa gelindiğinde günlük toplam sürenin 20-30 dakikayı geçmemesi gerekiyor.6-9 yaş aralığındaki çocuklar günlük 40-50 dakikayı aşmaması gerekirken, 9-12 yaş aralığındaki çocuklar günde 60-70 dakikayı aşmamalıdır. 12 yaş ve üzeri için 120 dakikadan fazla ekran maruziyeti tehlike arz ediyor.Ayrıca, Amerikan Psikoloji Derneğinin 2019’da yayımladığı Dijital Kılavuz: Çocuklar İçin Sağlıklı Teknoloji Kullanımının Desteklenmesi isimli çalışmada 18 ayın altındaki çocuklarda görüntülü sohbet dışında ekrana dayalı medyadan kaçınılması gerektiği vurgulanıyor. Aynı çalışmada 18-24 ay arasındaki çocuklarda nitelikli programlar seçilmesi ve ebeveynlerle birlikte izlenmesi gerektiğine, 2-5 yaş arası çocuklarda nitelikli programlar seçilmesi ve ekran süresinin günde bir saatle sınırlı olması gerektiğine değiniliyor.
Oyun Oynama Bozukluğu (Oyun Bağımlılığı) Nedir?
Dünya Sağlık Örgütüne göre oyun oynama bozukluğu, çevrim içi ya da çevrim dışı oyun oynamanın kişinin hayatında öncelikli yer etmesi, her şeyden daha değerli olması durumu olarak tanımlanmaktadır. Oyun oynama bağımlılığı olan bireyler fiziksel veya ruhsal olarak olumsuz sonuçların varlığını öteler ve görmezden gelirler. Oyun oynama bozukluğu olan bireyler kimi zaman okula işe gidememek, derslerde veya işinde problem yaşaması ve aile yaşamını aksatması gibi durumlarla karşılaşabilir.Dünya Sağlık Örgütüne göre oyun oynama bozukluğu olan bireylerde sorunlar sadece oyun oynama bozukluğu ile sınırlı kalmaz. Oyun oynama bozukluğuna; fiziksel aktivite bozukluğu, sağlıksız beslenme bozukluğu, görme ve işitme problemleri, kas problemleri, depresyon, sinirlilik, öfke ve can sıkıntısı gibi birçok problem eşlik eder. OECD’nin 2018 yılında yayımladığı “Dijital Çağda Çocuk ve Yetişkinlerin Ruh Sağlığı: Geleceği Şekillendirme” isimli makalesine göre teknoloji bağımlılığının özellikle çocuk ve gençler açısından siber zorbalığa uğraması ve uğratmasına yol açıyor.
Kimlere Teknoloji Bağımlısı Denir?
Bireyin hayatını sekteye uğratacak kadar teknolojiyi kullanması, sorumluluklarını yerine getirmemesi, saatlerini internette geçirmesi ve bireyin fiziksel veya ruhsal rahatsızlık hissettiği halde teknolojiden vazgeçememesi durumunda teknoloji bağımlılığı denebilir. İnternet yokluğu durumunda yoksunluk hissi yaşaması gibi durumlar, teknoloji bağımlılığının göstergeleridir.
Teknoloji Bağımlılığının Fiziksel Etkileri
Teknolojik aletlere fazla maruziyet belli başlı sorunlar doğuruyor. Bu sorunları iki başlıkta incelemek gerekirse ruhsal ve fiziksel sorunlar olarak ikiye ayırabiliriz.Yeşilay’a göre olumsuz fiziksel etkileri; baş, boyun ve sırt ağrıları, karpal tünel sendromu, uykusuzluk (insomnia), kilo artışı ve obezite, kişisel bakım ve hijyenin ihmal edilmesi, göz kuruluğu ve diğer görüş problemleri, kalp-damar hastalıkları olarak sıralanabilir.Yine Yeşilay’a göre olumsuz ruhsal etkiler; depresyon, anksiyete bozuklukları, suçluluk duygusu, yalnızlaşma, dış dünyadan ve çevreden izole olmak, iş ve sorumlulukları yerine getirmemek, ertelemek veya aksatmaktır.