Yeni bir araştırma, buz tabakalarının iklim ısınması dönemlerinde günde 600 metreye kadar geri çekilebildiğini gösterdi. Bu ölçümün daha önce ölçülen en yüksek geri çekilme oranından 20 kat daha hızlı olduğu belirtiliyor. İngiltere Newcastle Üniversitesi'nde fiziki coğrafya öğretim üyesi Dr. Christine Batchelor liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, Norveç'ten uzanan eski bir buz tabakasının son Buzul Çağı'nın sonunda, yaklaşık 20 bin yıl önce ne kadar hızlı geri çekildiğini ortaya çıkarmak için deniz tabanının yüksek çözünürlüklü görüntülerini kullandı.
Araştırmacılar Buz Tabakasının Ne Kadar Hızlı Geri Çekildiğini Hesapladı
Birleşik Krallık'taki Cambridge ve Loughborough üniversitelerinden araştırmacılar ile Norveç Jeolojik Araştırmasını da içeren ekip, deniz tabanı boyunca 'oluklu sırtlar' adı verilen 7 bin 600'den fazla küçük ölçekli yer biçiminin haritasını çıkardı. Sırtların yüksekliği 2,5 m'den azdı ve yaklaşık 25 ila 300 metre aralıklıydı.Bu yer şekillerinin, buz tabakasının geri çekildiği kenarı gelgitlerle birlikte yukarı ve aşağı hareket ettiğinde, deniz tabanındaki tortuları her gelgitte bir sırtın içine itmesiyle oluştuğu anlaşıldı. Her gün (günde iki gelgit döngüsü altında) iki sırtın üretileceği göz önüne alındığında, araştırmacılar buz tabakasının ne kadar hızlı geri çekildiğini hesaplayabildiler.
Bilgisayar Simülasyonlarını Oluşturabilmek İçin Önemli
Nature dergisinde yayınlanan araştırma sonuçları, eski buz tabakasının günde 50 ila 600 metre hızla geri çekildiğini gösteriyor. Bu hız, uydulardan gözlemlenen veya Antarktika'daki benzer yer şekillerinden çıkarılan herhangi bir buz tabakası geri çekilme hızından çok daha fazla şeklinde yorumlanıyor.Dr. Batchelor, "Araştırmamız, buz tabakalarının fiziksel olarak geri çekilebildiği hızlar hakkında geçmişten gelen bir uyarı mahiyetinde. Araştırma sonuçlarımız, hızlı geri çekilme darbelerinin şimdiye kadar gördüğümüz her şeyden çok daha hızlı olabileceğini gösteriyor" dedi.Buz tabakalarının geçmiş iklim ısınması dönemlerinde nasıl davrandığına dair bilgi edinmek, gelecekteki buz tabakası ve deniz seviyesi değişimini tahmin eden bilgisayar simülasyonlarını oluşturabilmek için önemli görülüyor.
Hızlı Buz Tabakası Geri Çekilme Dönemleri Günler İla Aylar Kadar Kısa Sürebilir
MAREANO deniz tabanı haritalama programında yer alan Norveç Jeoloji Araştırması'ndan çalışmanın ortak yazarı jeolog Dr. Dag Ottesen, "Bu çalışma, deniz tabanında korunan buzul manzaraları hakkında yüksek çözünürlüklü görüntüler elde etmenin değerini gösteriyor" dedi.Yeni araştırma, bu tür hızlı buz tabakası geri çekilme dönemlerinin yalnızca kısa süreler (günler ila aylar) sürebileceğini öne sürdü.Cambridge Üniversitesi Scott Polar Araştırma Enstitüsü'nden çalışmanın ortak yazarı buzul bilimci Profesör Julian Dowdeswell bilgisayar simülasyonlarının buz tabakası davranışını yeniden üretebilmesinin önemli olduğunu belirterek, "Bu, birkaç yıl veya daha uzun süre boyunca ortalama buz tabakası geri çekilme oranlarının daha kısa ve daha hızlı geri çekilme bölümlerini nasıl gizleyebileceğini gösteriyor" dedi.
Eski Buzul Tabakası Yatağının En Düz Kısımlarında En Hızlı Şekilde Geri Çekilme
Deniz tabanı yer şekilleri, bu tür hızlı geri çekilmelerin meydana gelebileceği mekanizmaya da ışık tutuyor. Dr. Batchelor ve meslektaşları, eski buz tabakası yatağının en düz kısımlarında en hızlı şekilde geri çekildiğini belirtti.Scott Polar Araştırma Enstitüsü'nden ortak yazar buzul jeofizikçisi Dr. Frazer Christie bir buz marjının deniz tabanından çözülebildiğini ve yüzer hale geldiğinde neredeyse anında geri çekilebildiğini söyleyerek, "Bu geri çekilme tarzı, yalnızca, üstteki buzu yüzmeye başladığı noktaya kadar inceltmek için daha az erimenin gerekli olduğu nispeten düz yataklarda gerçekleşir" diye konuştu.
Uydular, Yakın Gelecekte Bu Tür Buz Tabakası Geri Çekilmelerini İyi Bir Şekilde Tespit Edebilir
Araştırmacılar, Antarktika'nın bazı bölgelerinde benzer şekilde hızlı geri çekilme darbelerinin yakında gözlemlenebileceği sonucuna varıyorlar. Bu noktada, Batı Antarktika'nın istikrarsız geri çekilmeye karşı potansiyel duyarlılığı nedeniyle önemli uluslararası araştırmaların konusu olan geniş Thwaites Buzulu gündeme geliyor. Çalışmanın yazarları, Thwaites Buzulu'nun yakın zamanda yatağının düz bir alanına yakın bir yere çekilmiş olması nedeniyle hızlı bir geri çekilme süreci geçirebileceğini öne sürüyor.Dr. Batchelor, "Bulgularımıza göre günümüzün erime oranları, Thwaites de dâhil olmak üzere Antarktika Buz Levhasının düz yataklı bölgelerinde kısa süreli hızlı geri çekilmelere neden olmak için yeterli" dedi. "Uydular, özellikle mevcut iklim ısınma eğilimimizi sürdürürsek, yakın gelecekte bu tür buz tabakasının geri çekilmesini iyi bir şekilde tespit edebilir" diye ekledi.Kaynak: