Buz adam Ötzi Anadolu insanı çıktı! Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü ve Eurac Araştırma ekibi buz adam Ötzi'nin genomunu 10 yılı aşkın bir süre sonra tekrar dizilediler. Böylece hem önceki dizilemedeki hataları ortaya çıkardılar hem de Ötzi'nin kökenleri hakkında daha detaylı sonuçlar elde ettiler. Dizilenmiş diğer örneklerle karşılaştırıldığında buz adaam Ötzi'nin aslında Anadolu kökenli olduğu ortaya çıktı.
Buz Adam Ötzi Anadolu Çiftçisi olabilir mi?
Buz Adam Ötzi Anadolu insanı olduğu nasıl ortaya çıakrıldı? Ötzi'nin genomu on yıldan fazla bir süre önce ilk kez dizilenmişti. Bu aynı zamanda bir mumyanın genomunun dizilendiği ilk çalışmalardan biriydi. Bu çalşma tarih öncesi Avrupalıların genetik yapısı hakkında önemli bilgiler sağlamıştı. Genom dizileme teknolojilerinin ilerlemesiyle Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü ve Eurac Araştırma'dan bir ekibin Ötzi'nin genomunu daha kesin bir şekilde yeniden dizilenmesi için yeni araçlarla tekrar incelediler. Bu yeni analiz sonuçları Buz Adam'ın genetik resmini daha iyi bir şekilde ortaya çıkardı: Ötzi'nin genomu, diğer çağdaş Avrupalılarla karşılaştırıldığında Anadolu'nun erken çiftçilerine ait genlerle sıra dışı yüksek bir oranda ortaklık taşıyor. Yani Ötzi ya da ataları Anadolu bölgesinden gelen populasyonlara ait olabilir. Önceki bulguların aksine, Ötzi'nin ölüm anında ileri derecede saç dökülmesi yaşadığı ve hatta kel olabileceği belirlendi. Dahası cildi önceden düşünülenden daha koyu renkti. Ötzi'nin genleri aynı zamanda diyabet ve obeziteye yatkınlık gösteriyor.
Avrupa'nın Genetik Ataları: Avcı Toplayıcılar, Bozkır Çobanları ve Anadolu Çiftçileri
Çoğu günümüz Avrupalısının genetik yapısı, temel olarak üç atasal grubun karışımından oluşuyor: Batı avcı-toplayıcıları, yaklaşık 8.000 yıl önce Anadolu'dan göç eden erken çiftçilerle kademeli olarak birleşti ve daha sonra Doğu Avrupa'dan bozkır çobanları tarafından yaklaşık 4.900 yıl önce katıldı.Buz Adam Ötzi'nin daha önceki genom analizi, bu bozkır çobanlarının genetik izlerini ortaya çıkarmıştı. Ancak yeni elde edilen sonuçlar artık bu bulguyu desteklemiyor. Çünkü araştırmacılar önceki dizilemee çalışmasındaa Ötzi'nin orijinal DNA örneklerine günümüz insanın DNA örneklerinin %7 oranında karıştığını ortaya çıkardılar. Yani Buz adam Ötzi'nin DNA örnekleri ilk dizileme çalışmasısnda kontamine olmuştu ve bu sonuçların hatalı olmasına sebep olmuştu.10 yıldan önce gerçekleştilmiş olan ilk genom dizileme çalışmasından bu güne genom analizi teknikleri ve ayrıca antik DNA veri tabanlarında çok ciddi bir gelişme oldu. Bu da buz adam Ötzi'nin genomunu tekrar incelemek ve Anadolu' populasyonuyla ve diğer Avrupa populasyonlarıyla da karşılaştırabilmek için bir fırsat sundu. Yani kısaca buz adam Ötzi'nin genetik kodunu çağdaşlarıyla karşılaştırmak için önemli bir fırsat yarattı. Sonuç olarak aynı dönemde yaşamış olan yüzlerce erken Avrupalıdan biri olan Ötzi'nin genomunun en fazla erken Anadolu çiftçileriyle ortaklık taşıyanlar arasında olduğu görüldü. Yani buz adam Ötzi Anadolu kökenli bir çifçiye genetik olarak daha yakın bulunuyor.
Buz Adam Ötzi Anadolu Kökenli Peki Nasıl Görünüyor?
Araştırma ekibi, Buz Adam'ın nispeten izole bir nüfustan geldiğini ve diğer Avrupa gruplarıyla çok az teması olduğunu belirtiyor. Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nde Arkeogenetik Bölüm Başkanı olan ve çalışmanın ortak yazarlarından biri olan Johannes Krause, "Buz Adam Ötzi genomunun en son analizinde genetik olarak, atalarının avcı-toplayıcı gruplarıyla karışmadan doğrudan Anadolu'dan geldiği görünüyor," diyor.Araştırma aynı zamanda Ötzi'nin görünüşü hakkında yeni sonuçlar verdi. Ötzi'nin cilt tipi, ilk genom analizinde Akdeniz-Avrupa olduğu belirlenmişti ve bu cilt tonu daha önce düşünülenden daha koyuydu. "Bu, çağdaş Avrupalılarda kaydedilen en koyu cilt tonu," diyor antropolog Albert Zink, çalışmanın ortak yazarı ve Bolzano'daki Eurac Araştırma Enstitüsü Mumya Çalışmaları Başkanı: "Daha önce mumyanın cildinin buzda korunurken koyulaştığı düşünülüyordu, ancak muhtemelen şimdi gördüğümüz şey aslında büyük ölçüde Ötzi'nin orijinal cilt rengi. Bunu bilmek, tabii ki, mumyanın uygun korunması için de önemlidir."Ötzi'nin saçlarına dair önceki görüşümüz de yanlış: Olgun bir erkek olarak, muhtemelen başında uzun kalın saçı olmaktan çok, en fazla seyrek bir saçı vardı. Aslında genleri kellik yatkınlığı gösteriyor. "Bu oldukça net bir sonuç ve neredeyse mumyada neredeyse hiç saç bulunmamasının nedenini de açıklayabilir," diyor Zink. Obezite ve tip 2 diyabet riskini artıran genler de Ötzi'nin genomunda bulundu, ancak bu faktörler muhtemelen sağlıklı yaşam tarzı sayesinde etkili olmadı.Kaynak:Ke Wang, Kay Prüfer, Ben Krause-Kyora, Ainash Childebayeva, Verena J. Schuenemann, Valentina Coia, Frank Maixner, Albert Zink, Stephan Schiffels, Johannes Krause,High-coverage genome of the Tyrolean Iceman reveals unusually high Anatolian farmer ancestry,Cell Genomics, 2023, 100377, ISSN 2666-979X,https://doi.org/10.1016/j.xgen.2023.100377.