Geçtiğimiz aylarda İran’da bir Asyalı çita trafik kazasına kurban gitti. Dünya üzerinde yaşayan son dişi Asyalı çitalardan olan, bilim insanlarının “Majrad” adını verdikleri çita yaşasaydı 3 yavru verecekti.
Majrad 3 Yavruya Hamileydi
Geçtiğimiz Mart ayında çok üzücü bir olay yaşandı. İran’ın Semnan eyaletinde trafik kazasında bir dişi Asyalı çita hayatını kaybetti. Onu izleyen bilim insanları ona “Majrad” ismini vermişti. Yapılan otopside ise Majrad’ın 3 yavruya hamile olduğu ortaya çıktı.Nesli tükenme tehdidi altında olan Asyalı çitalardan şuan yeryüzünde 30 bireyden daha az kaldı.
Bölgedeki Otoyolların Kapatılması Veya En Azından Hafifletilmesi Gerekiyor
Asyalı çita bir zamanlar Hindistan’dan Orta Asya’ya, Arabistan’a ve Batı Asya’ya kadar uzanıyordu. Şimdilerde İran Semnan eyaletinde son üyeleri kaldı. Bu derece kritik bir nüfusa sahip Asyalı çitaların son üyelerinden 7 yaşındaki Majrad ve doğmamış 3 yavrusunun ölümü üzüntüyle karşılandı.İranlı korumacılar yıllardır bölgedeki otoyolların kapatılması veya en azından hafifletilmesi konusunda önlemlerin alınması için çalışıyor. Ancak maalesef bölgedeki yaban hayatını tehdit eden unsurlar konusunda harekete geçilmiyor.
Daha Kaç Tane Asyalı Çita Yollarda Araba Kazasına Kurban Gidecek?
Oxford Martin Okulu'nda ve Oxford Üniversitesi Biyoloji Bölümü'nde Araştırma Görevlisi olan Dr. Mohammad Farhadinia, bu yollarda bazı hafifletme önlemlerinin alındığını, ancak yolların daha fazla genişletilmesi ufukta görünse bile bunların her zaman etkili olmadığını/sıklıkla yeni zorluklar yarattığını vurguluyor.Dr. Farhadinia İran’da trajik bir araba kazasında 3 yavruya hamile bir Asyalı çitanın hayatını kaybettiğini duyurarak, “Neden hükümet yollarda çitaların zarar görmesini durdurmak için hafifletme önlemleri almadı? Bu noktada sorun ne? O yol, normal bir yol değil, büyük bir otoyol. Burası son zamanlarda inşa edilmedi, yüzyıllar boyunca ipek yolunun bir parçasıydı. Ne yazık ki ciddi genişleme planları olan #BeltandRoad ın bir parçası. Yani çitaların geleceği için iyi değil” dedi.
Asyalı Çitalar Geniş Bir Alana Yayılan Hayvanlar
Söz konusu yolun, üç ana çita yaşam alanı arasından geçmekte olduğunu söyleyen Dr. Farhadinia, “Asya çitalarının bu rezervler arasında düzenli olarak, bazen 400 km'ye kadar hareket ettiklerine dair kanıtlar var, bu da onları geniş bir alana yayılan hayvanlar yapıyor” diye açıkladı.Dr. Farhadinia konuyla ilgili detayları şöyle açıkladı; “Bu eski yolla, orada ilk yol sebebiyeti 2009 yılına kadar doğrulanmış değildi. Birkaç yıl içinde eşit cinsiyet oranıyla 6 çitada görüldü. Ardından hükümet, sıcak noktaya yol işaretleri ve 4 km'lik çitler koydu. Birkaç küçük alt geçit vardı. Bunlar işe yaradı mı? Evet işe yaradı. Birkaç yıl boyunca bu sıcak nokta boyunca başka kaza olmadı. Ancak endişeler devam ediyordu. Birincisi; N rezervinde artık Turan'dan (S yolu) çita görülmedi. İkincisi; Birkaç yıl sıfır kazadan sonra, çitlerle çevrili alana 40 km uzaklıkta 5 çita yine yolda öldürüldü”.
Devletin Işık Veya Çit Gibi Daha Ciddi Müdahaleler Yapması Gerekiyor
Dr. Farhadinia konuya dair bir başka endişeyi ise şöyle anlattı, “O sene çit nedeniyle sıfır hayvan ölümü yılı mıydı, yoksa çita sayısı düşük olduğu için ölüm oranı da düşük müydü? Sıfır kaza yıllarında, tespit edilen çita ailelerinin sayısı, 2022'de tespit edilen ailelerin yarısı kadar azdı. Yaban hayvanlarının ölümüne neden olabilecek yollardaki yeni sıcak noktada geniş ve yüksek devasa bir alt geçit var. 2022'de bir çita alt geçide kadar takip edildi, ancak yarı yolda geri döndü. Yolda, alt geçidin hemen üzerinde ölü bulundu”.2022'de, çita sıcak noktasındaki tüm sürücülere SMS göndermek için bir metin sistemi kurulduğunu belirten Dr. Farhadinia, “Düzinelerce gönüllü, yoldan geçen sürücülerin yavaşlaması için alarm vermek üzere yol kenarına dikildi ve daha fazla yol işareti konuldu. Devletin ışık veya çit gibi daha ciddi müdahaleler yapması gerekiyor” dedi.
“Bu Otoyolda En Az 10 Çita Kaybettiğimizi Biliyoruz”
Tüm bu büyük yatırımlardan sonra bile daha fazla zayiat önlenebilecek mi sorusuna yanıt arayan Dr. Farhadinia, “Çitalar tarafından kullanılmayan alt geçitler, rezervler arasındaki bağlantıyı etkiliyor gibi görünen çitler, çita sayısı artarsa yolun yeni bir bölümüne geçip öldürülme riski gibi konuları kimse bilmiyor. Ama bu otoyolda en az 10 çita kaybettiğimizi biliyoruz. Bu, tüm bu belirsizliklerin ortasında böylesine kırılgan bir Asyalı çita popülasyonunu korumanın ne kadar zor olduğunun açık bir örneğidir” şeklinde paylaştı.Kaynak: