Aronya meyvesi, sağlık meyvesi olarak bilinen, bağışıklığı güçlendiren bir meyvedir. Rosaceae familyasından yani Gülgiller ailesinden olan Aronia cinsi bu bitkiler yaygın olarak chokeberries olarak da bilinmekte. 3 türü bulunan Aronia’nın, Latince ismi Aronia melanocarpa olan siyah aronya türü en yaygın olarak yetiştirilen türü. Aronya meyvesi üzümsü meyve türlerinden olup Kuzey Amerika kökenlidir. Taze ya da kurutulmuş aronya olarak tüketilen bu meyve ayrıca işlenmeye de uygundur. Reçellerde, kurutulmuş olarak meyve çaylarında, kuru aronya olarak çeşitli amaçlarla kullanılabilir. Aronya meyvesi günümüzde Türkiye’de de yetiştiriliyor ve popülerliği her geçen gün artıyor.
Aronya Meyvesi Neye İyi Gelir?
Aronya meyvesi antioksidan özelliklere sahip fenolik bileşikler açısından oldukça zengindir. Antosiyanin, flavonid, C vitamini yüksek miktarda aronya meyvesinde bulunur. Ayrıca kalsiyum, potasyum, magnezyum, çinko, B1, B2, B6 bakımından iyi bir kaynaktır. Yapılan çalışmalarda 100 gr kuru aronya’da 1752 mg toplam polifenol içeriği, 1480 mg antosiyanin ve 664 mg proantosiyanin içeriği tespit edilmiştir. bu sonuçlar kuru aronya değil, taze aronya ile elde edilmiştir. Araştırmacılar bu değerlere göre aronyanın üzümsü meyveler içinde en yüksek fenolik bileşiklere sahip olduğunu belirtiyor.
Yüksek antioksidan içeriği nedeniyle aronyanın kanserden koruyabileceği düşünülüyor. Ayrıca enfeksiyonlara karşı bağışıklık sistemini güçlendirdiği için takviye olarak kullanılıyor. Aronia meyvesiyle yapılan deneylerde araştırmacılar meyvenin antioksidan etkisini, kanser hücresi oluşumuna etkisini, antimutajenik etkisini, karaciğer koruyucu etkisi (hepatoproteksiyon), kalp damar sağlığı koruyucu etkisi, anti-inflamatuvar etkisini ve diyabete karşı etkisini araştırmışlardır.Çalışmalar aronya meyvesindeki yüksek miktarlardaki antioksidan bileşikler ve flavonoidlerin bu etkileri sağladığını gösteriyor. Örneğin insan kanser hücresi üzerinde deney ortamında yapılan çalışmalar kanser hücresinin büyümesinin yavaşladığını işaret ediyor. Başka bir çalışmada ise düzenli olarak aronya suyu içenlerde kolesterolün azaldığı ve kardiyovasküler hastalıklara karşı bir koruma sağladığını gösteriyor.Ancak aronya’nın 2000’lerin başından bu yana araştırılmaya başlandığı unutulmamalı ve hastalıklardan korunmak ya da tedaviyi desteklemek için aronya kullanımı mutlaka doktorunuzun tavsiyesine göre yürütülmeli. Çünkü başka ilaçlar ya da metabolik durumlarda istenmeyen yan etkiler ya da alerji gibi durumlar oluşabileceği unutulmamalı.
Aronya meyvesi Türkiye’de nerede yetişiyor?
Aronya bitkisi ılıman kış koşulları ve nemli bir iklim istiyor. Yüksek rakımlı yerlere uygun bir bitki olup, kışları serin geçen bölgelerde yetiştiriliyor. Türkiye’de bu isteklere uygun yerlerde yetişmektedir. Türkiye’de Karadeniz bölgesinde Trabzon’da yetiştirilen bu bitki ayrıca Yalova, Nevşehir, Bursa, Kırşehir illerinden yetiştirilmektedir.
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi bahçe Bitkileri Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nafiye Ünal, bu bitkinin ABD, Polonya, Almanya, Rusya ve pek çok Avrupa ülkesinde yetiştirildiğini ve Türkiye’de de ilk olarak 2016 yılında hasat edildiğini belirtmiştir. Ayrıca Antalya’nın yüksek kesimlerinde de yetiştirilmeye ve hasat edilmeye başlandığının altını çizmiştir. Trabzon’da ise 2020 yılında deneme üretimi yapılmış ve daha sonra yaygınlaşmaya başlamıştır. Kaynaklar: Wu, X., Gu, L., Prior, R. L., & McKay, S. (2004). Characterization of anthocyanins and proanthocyanidins in some cultivars of Ribes, Aronia, and Sambucus and their antioxidant capacity. Journal of agricultural and food chemistry, 52(26), 7846-7856. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15612766/Jurendić, T., & Ščetar, M. (2021). Aronia melanocarpa products and by-products for health and nutrition: A Review. Antioxidants, 10(7), 1052. https://www.mdpi.com/2076-3921/10/7/1052https://www.akdeniz.edu.tr/son-donemlerin-gozde-meyvesi-aronya/