Neslinin tükendiği düşünülen ancak Anadolu topraklarında yaşayan bireyleri bulunan Anadolu parsı, DNA’sı elde edilerek Dünya Gen Bankası’na kaydedildi. 2020 yılında kamera kapanı önüne bıraktığı idrar örneğinden alınan DNA verileri, “Anadolu Leoparı” adıyla kayda alındı.Dünya genelinde “leopar” ismiyle tanınan, Anadolu’da ise “pars” diye isimlendirilen türün bilimsel araştırmalara göre tüm dünyada 8 alt türü bulunuyor. Anadolu leoparı da bu sekiz alt türden biri. Anadolu'nun en önemli karasal yırtıcı memelisi olan leoparın tarihinin ve kültürünün önemine dikkat çeken araştırma, Anadolu leoparının varlığına dair kanıtların ortaya koyulması açısından tarihsel bir dönüm noktası olarak nitelendiriliyor.
İlk Olarak 2 Yıl Önce Kaydedilmişti
Anadolu Parsı, Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü ekipleri tarafından 8 Ağustos 2019'da Batı Akdeniz'de fotoğraflanmıştı. Bu taramanın ardından DKMP ve Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (ISUBU) işbirliği ile TÜBİTAK destekli bir proje başlatıldı. Proje kapsamında bugüne kadar Batı Akdeniz'de bulunan 2 Anadolu leoparına ait 58 adet görüntü elde edildi.
İlk Resmi Kaydı Uluslararası Bir Makaleyle Yapıldı
ISUBU Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi bölümünden öğretim üyesi Dr. Yasin Ünal, DKMP 6. Bölge Müdürlüğü Hasan Uysal, Dr. Ahmet Koca, De. WWF-Türkiye'den Mevlüt Zenbilci ve Dr.Mustafa Önder Ersin bir makale hazırladı. Uluslararası uygulamalı ekoloji ve çevre araştırmaları dergisinde yayınlanan makale ile Anadolu leoparı dünya literatürüne girdi.
Leoparın DNA’sı İdrar Örneğinden Alındı
Anadolu parsı dünyada hem kültürel hem de biyolojik açıdan oldukça değerli bir tür olarak kabul ediliyor. Neslinin tükendiği düşünülen bu tür üzerinde araştırma yapmak ve türün varlığını bilimsel olarak kanıtlamak da büyük önem arz ediyor. Dolayısıyla bahsi geçen makale Anadolu leoparının dünyaya tanıtılması açısından fazlaca önemli.Yayınlanan makaleden sonra da bilimsel çalışmaların devam ettiğini anlatan Dr. Ünal, bir Anadolu leoparının kamera çekim yaparken, kamera önünde idrarını yaptığının tespit edilmesinin ardından DKMP uzmanları tarafından idrarından swap örneği alındığını ve bunun numune Sivas Cumhuriyet Üniversitesi'ne gönderildiğini söyledi.
Anadolu Parsı Dünya Gen Bankası Kayıtlarına Girdi
Alınan örnek laboratuvarda incelendi. Yapılan incelemenin ardından elde edilen genetik veriler dünyadaki diğer leopar türleri ile karşılaştırıldı. Bu çalışma sonucunda elde edilen veriler, bahsi geçen türün Anadolu leoparı olduğunu kanıtladı. Anadolu leoparının Dünya Gen Bankası kayıtlarına resmi olarak girdiğini söyleyen Dr. Ünal, “Elde edilen genetik veriler, insan ve vahşi hayvanlarla etkileşimi ve beslenmesinin nerelerde olduğu gibi diğer bilgiler hakkında yeni bir makale için çalışmalarımızı sürdürüyoruz" dedi.
Diğer Veriler De Karşılaştırıldı
Foto kapanlardan elde edilen görsel veriler sayesinde Anadolu leoparının diğer anatomik özellikleri de diğer türlerle karşılaştırılabildi. Görüntülenen bireyin omuz yüksekliği, tüyleri, vücut uzunluğu, kafa boyutu, kafa-vücut oranı ve tüy renginin oldukça benzer olduğu kayda alındı. Bu veriler ışığında, bireyin genetik materyalinin araziden toplandığı ve Dünya Gen Bankası verileriyle eşleştirilerek analiz edildiği belirtiliyor. Genetik çalışmadan elde edilen veriler ileride yayınlanmak üzere hazırlanacak.
Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin Kırmızı Listesinde
Anadolu parsı, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi'nde dünya çapında Savunmasız (VU) ve Akdeniz ölçeğinde Kritik Tehlike Altında (CR) olarak gösteriliyor. 1975 yılına kadar İç Anadolu, Akdeniz ve Ege bölgelerindeki ormanlarda ve o zamandan beri bilimsel araştırmalarda, insanlardan, yerlilerden ve avcılardan gelen doğrulanmamış bilgiler dışında canlı kayıtların bulunmadığı biliniyor. Bu çalışmada, tarihte ilk kez Anadolu leoparının yaşayan bir bireyinin (bireylerinin) kamera kapanı yöntemi kullanılarak Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi'ndeki Batı Toros Dağları'nda fotoğraflandığı ve video kaydının yapıldığı söyleniyor.Kaynak:
