Anadolu ParsıCudi Dağı'nda görüntülendi! Anadolu parsı olarak anılan pars (Panthera pardus), Anadoluda nesli tükenmekte olan büyük kedi türü. Ahmet Karataş ve ekibinin son arazi çalışmalarından elde ettikleri veriler ise parsın hala Anadolu'da yaşadığını gösteriyor. Zoology in the Middle East dergisinde 5 mayısta yayınlanan yeni çalışmada parsa ait en net foto kapan görüntüleri paylaşıldı.
Anadolu Parsı Cudi Dağlarında
Anadolu parsı olarak isimlendirilen parsı, Niğde Ö. H. Üniversiteisnden Ahmet Karataş, Hitit Üniversitesinden Şafak Bulut ve Hacettepe Üniversitesinden Burak Akbaba 'nın olduğu ekip 2018 ve 2019 yıllarında arazide sürdürdükleri foto kapan çalışmaları ile tespit ettiler.2010'dan beri bölgede pars varlığına dair ip uçları bulunmakta, 2010'da Şırnak'ta, 2013 yılında ise Bitlis ve Diyarbakır bölgesinde birer bireyin avlandığı bilinmekteydi. Araştırma ekibi, önceki çalışmalar ve görülme duyumlarının alındığı bölgeler olan Mardin, Siirt ve Şırnak illerinde 150 adet foto kapan kurdu. Çalışmalarını Doğa Koruma ve Milli Parklar müdürlüğü ile birlikte yürüten ekip foto kapanları farklı istasyonlara taşıyarak bölgede kapsama alanını genişletti. 32 bin kapan-gece görüntü elde edildi. Bunun yanı sıra ekip, foto kapanların çalışmaları sürerken kimi zaman çalındığını ve bu sebeple çalışma sırasında yenileme ihtiyacı duymuş olduklarını da belirtti.
Foto kapan çalışması sonucunda foto kapanlara pek çok canlı takıldı. Gri kurt, yaban domuzu, kızıl tilki, kafkas sincabı, vaşak ve oklu kirpi gibi pek çok dikkat çeken canlının görüntüleri arasında bir görüntü ise parsa aitti. 3 adet net ve şüpheye yer bırakmayacak pars görüntüsü elde edilen çalışmadaki fotoğraflar, 2018 yılı temmuz ve aralık aylarında ve 2019 yılı kasım ayında elde edilmiş. Görüntüde parsın vücut hatları ve desenleri net bir şekilde görülmekte. Bu bakımdan şimdiye kadar Türkiye'deki foto kapan çalışmalarında elde edilen en net görüntüler olma özelliği taşımakta.
Anadolu'da Pars'ın Hikayesi
Anadolu Parsı'nın hikayesi Cicero'ya kadar dayanmakta. Anadolu'daki parslar hakkında ilk kayıtları Marcus Tullius Cicero tutmuştur. Cicero'ya atfende 1856'da ilk kez Anadolu Parsını ayrı bir tür olarak tanımlayan Fransız Zoolog M.A. Valenciennes Felis tulliana ismini veriştir. Daha sonra yapılan isimlendirme ve sınıflandırma çalışmalarında Anadolu parsı ayrı bir alt tür olarak ele alınmış ve Panthera pardus tulliana ismiyle sınıflandırmalarda yer bulmuştur. Bu süreç içindeki çalışmalar genel olarak kısıtlı sayıda örneklem ve morfolojik çalışmalara dayanmaktadır. Henüz moleküler genetik sınıflandırmalar yapılamamaktadır.gelişen teknolojiyle moleküler genetik yöntemlerin kullanıldığı çalışmalarla Panthera pardus türü içindeki türler tekrar incelenmiş ve moleküler olarak alt tür grupları belirlenmiştir. Bu çalışmalara göre Anadolu'da yaşayan pars türünün ayrı bir alt tür olmadığı, İran parsı olarak anılan Panthera pardus saxicolor'un bir alt popülasyonu olduğu belirlenmiştir.
17 Ocak 1974'te Ankara'nın Beypazarı ilçesinde öldürülen parstan sonra uzun süre bu canlı Anadoluda tespit edilememiştir. Bu süreç içinde spekülatif görülme haberleri gündemde yer almışsa da net kanıtlarla bu görüntüler doğrulanmamıştır. Ancak 2010'lu yıllarda parsa dair kayıtlar ve kanıtlar artmış, Bitlis'de ve Diyarbakırda birer pars vurularak öldürülmüştür. Bu gelişmelerin devamında araştırmacılar çalışmalarını bölgede yoğunlaştırmıştır.Bir zamanlar İzmir'de yaşayan parsın Anadoludaki varlığı yüksek risk altındadır. Yaşadığı habitatların tahrip edilmesi, avlanması, kendisinin ve post gibi hayvansal ürünlerin kaçakçılığı gibi olaylar bu canlının neslini tehlike altına almaktadır. Anadolu'da yaşayan son parsları korumak için etkin bir doğa koruma politikası önemlidir.Kaynak:Karataş, A., Bulut, Ş., & Akbaba, B. (2021). Camera trap records confirm the survival of the Leopard (Panthera pardus L., 1758) in eastern Turkey (Mammalia: Felidae). Zoology in the Middle East, 1-8.