Amerikan Beyaz Kelebeği (Hyphantria cunea Drury), son günlerde özellikle Kadıköy ve Sakarya bölgesinde vatandaşların dikkatini çeken bir zararlı türü. İsminden de anlaşılacağı gibi bu kelebeğin hikayesi Amerika'da başlar. Günümüzde pek çok yere zararlı olarak yayılmıştır. Orta Karadeniz bölgesinde fındık bahçeleri için ana zararlılardan biri olarak kabul edilen bu tür, yaprakları hızla yiyen ve çabuk üreyen bir kelebek türüdür. Ancak en çok tırtılları görüldüğü için tırtıl olarak bilinir.Amerikan Beyaz Kelebeğinin Amerika'dan Türkiye'ye Hikayesi
Amerikan Beyaz Kelebeği, Kuzey Amerika'da doğal olarak bulunan bir kelebek türüdür. 2. Dünya Savaşı döneminde bu kelebek Avrupa ve Japonya'ya girmiştir. 1940 yılında Avrupa'da Macaristan Budapeşte'de ilk kez tespit edilmiştir. 1945 yılında da Japonya'ya girdiği tespit edilmiştir. Amerikan Beyaz Kelebeği bu bölgelerden hızla yayılmaya başlamıştır. Günümüzde İngiltere'den Rusya ve Kazakistana kadar yayılmıştır. Asya'da ise Japonya, Çin ve Kore'ye yayılmıştır.Amerikan Beyaz Kelebeği Türkiye'de ilk olarak Edirne, İstanbul ve Tekirdağ'da 1975 yılında görülmüştür. İlerleyen zamanlarda Karadeniz Bölgesine ve Kuzey Ege'ye yayılmıştır. 1982 yılında Orta Karadenizde görülmesiyle, bu bölgeye yaılmıştır ve Fındık için başlıca zararlılar arasına girmiştir.
Amerikan Beyaz Kelebeği Yaşam döngüsü
Amerikan beyaz kelebeği beyaz renkli olup, abdomenin üst ve altı kül rengine yakındır. Bazı bireylerde üst kanatların üstünde siyah nokta şeklinde lekeler bulunabilir. Yılda 2-3 nesil yumurtlayabilen bu kelebekler, yumurtalarını paketler halinde yapraklara, ağaç kovuklarına bırakırlar. Yumurtadan çıkan tırtıllar, üzerinde bulundukları ağaçların yapraklarını yiyerek büyürler. Tırtıl evresini yani larval evreyi tamamlayan kelebek, kahverengi pupa oluşturur ve bu pupalardan erişkin kelebekler çıkar. Erişkin Amerikan Beyaz Kelebeklerinin yaşam süresi 4-15 gün arasındadır. Kışı pupa olarak geçiren bu türün ilk erişkinleri mayıs ayında pupadan çıkar. İlk jenerasyon çıkıp çiftleşir ve yumurtalarını bırakır. Bu yumurtalardan tekrar tırtıl çıkar. Bu döngü bir yaz dönem için 2-3 kere tekrarlanır.
Amerikan Beyaz Kelebeği'nin İlacı
Amerikan Beyaz Kelebeği ile mücadele için biyolojik, mekanik ve kimyasal mücadele yolları bulunmaktadır. Mekanik mücadele yöntemleri ve biyolojik mücadele en önemli yollardır. Gerekmedikçe kimyasal mücadele yapılmamalıdır. Mekanik mücadele içinde, yapraklardaki yumurta paketlerinin toplanıp imha edilmesi, dallardaki tırtıl kümelerinin kesilerek alınması ve imha edilmesi başta gelenlerdir. Böylece erginler çıkmadan mücadele hız kazanmış olur. Tuzak Bantlarla ve çuval benzeri şeritlerle çeşitli şekillerde bu tırtılla mücadele etmek mümkündür. Yaz abında yapılacak mücadele üremelerini engelleyecektir.
Mücadele yöntemleriyle ilgili detaylı bilgi için, Gıda Tarı mve Hayvancılık Bakanlığı, Fındık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü'nün hazırladığı bu broşür bilgilendiricidir.
Amerikan Beyaz Kelebeği'nin zararları
Amerikan Beyaz Kelebeği tırtılları üzerinde bulundukları ağaçlar için oldukça zarar verici olabilmektedir. Yapraklarda sadece ana damarlar kalacak şekilde zarara sebep olurlar. Bu da ağacın büyümesini, meyve vermesini etkiler. Kimi ağaçlarda oldukça çok zarar verebilirler. 300'den fazla türde konukçu olarak bulunabilir ve zarar verebilirler. En bürünen konukçu bitkileri ise fındık, Dut, Akağaç, elma, armut, vişne, kiraz, erik, ceviz, asma gibi meyve ağaçlarıdır.
Kaynaklar:AKKUZU, E., & Torul, M. O. L. (2006). AMERİKAN BEYAZ KELEBEĞİ (Hyphantria cunea (Dry.)) ÜZERİNE BİYOLOJİK VE MORFOLOJİK ARAŞTIRMALAR. Türkiye Ormancılık Dergisi, 7(2), 50-57.
Department for Environment, Food and Rural Affairs, Rapid Pest Risk Analysis (PRA) for:Hyphantria cunea, November 2015, York, İngiltere.