Geçtiğimiz günlerde akademik yayıncılık alanında bir gelişme yaşandı. Hollandalı bir şirket olan “Elsevier” kar marjları nedeniyle protesto edildi. Protesto için 40'tan fazla önde gelen bilim insanı yayın kurulundan topluca istifa etti.

Elsevier Yayın Ücretlerini Düşürmeyi Reddetti

Kar marjları Google ve Amazon’u bile geride bırakan akademik yayıncının eylemleri bilim camiasını kızdırdı. Bilim insanları Elsevier’in eylemlerini “açgözlülük” olarak tanımladı. Araştırmacılar bu durumun etiğe aykırı olduğunu savunuyor.Elsevier ise yayın ücretlerini düşürmeyi reddetti. Bunun üzerine Oxford Üniversitesi, King's College London ve Cardiff Üniversitesi'nden profesörler de dâhil olmak üzere Neuroimage dergisinin tüm akademik kurulu istifa etti.

Akademik Yayıncılık Konusunda Elsevier Etik Dışı Mı Davranıyor?

Nörogörüntüleme araştırmalarında dünya çapında önde gelen yayın olan Neuroimage, diğer dergilerin açık erişime geçtiği bir süreçte, abonelik ödeme duvarı arkasında durmaya devam ediyor. Ancak yazarlardan aldığı ücretler prestijini yansıtıyor ve akademisyenler güncel olarak bir araştırma makalesinin yayınlanması için 2 bin 700 sterlinin üzerinde ödeme yapıyor. Eski editörler bunun "etik dışı" olduğunu ve söz konusu maliyetlerle hiçbir ilgisi olmadığını söylüyor.Cardiff Üniversitesi'nde beyin stimülasyon başkanı ve istifa eden ekipten biri olan Prof. Chris Chambers konuyla alakalı "Elsevier, bilime çok az değer katarken büyük kârlar talep ederek akademik camiayı yağmalıyor" ifadelerini kullandı.

“Elsevier’in Tek Umursadığı Para!”

Prof. Chambers bilim insanlarını, Elsevier dergisini bırakmaya ve makalelerini ekibin yeni kuracağı kar amacı gütmeyen, açık erişimli bir dergiye göndermeye çağırdı. Akademik yayıncılık alanın çalışan bu kuruluşun sadece parayı önemsediğini belirten Prof. Chambers, “Elsevier'in tek umursadığı para ve bu onlara çok paraya mal olacak. Sadece çok açgözlü oldular. Akademik topluluk, istismar edilmemek için herhangi bir zamanda onayını geri alabilir. İşte o zaman da şimdidir” dedi.Dünyadaki bilimsel makalelerin yüzde 18'ini yayınladığını iddia eden Hollandalı şirket Elsevier, geçen yıl gelirinin yüzde 10 artışla 2,9 milyar sterline ulaştığını bildirdi. Ancak akademisyenleri en çok kızdıran, 2019 hesaplarına göre yüzde 40'a yaklaşan kar marjları oldu.

Büyük Yayıncılar Daha Etik Davranmalı

Büyük bilimsel yayıncılar maliyetleri düşük tutuyor çünkü akademisyenler genellikle hayır kurumları ve kamu bütçesi tarafından finanse edilen araştırmalarını ücretsiz yazıyorlar. Ücretsiz olarak yayınlamaya değer olduğunu doğrulamak için birbirlerinin çalışmalarını "meslektaş değerlendirmesi" yapıyor ve akademik editörler bunları ücretsiz olarak veya küçük bir maaş karşılığında harmanlıyorlar. Akademisyenlerden çalışmalarını açık erişimli dergilerde yayınlamaları için genellikle binlerce pound ücret alınıyor veya üniversiteler çok yüksek abonelik ücretleri ödüyorlar.Oxford Üniversitesi'nde biyomedikal mühendisliği profesörü ve Neuroimage'ın eski yazı işleri müdürü Stephen Smith şunları söyledi: "Akademisyenler gerçekten de işlerin gidişatından hoşlanmıyor, ancak bireyler büyük yayıncıların daha etik davranmasını sağlamak konusunda kendilerini güçsüz hissediyorlar".

İstifalardan Dolayı Hayal Kırıklığına Uğradık

Elsevier'in sözcülerinden biri de bu olaylara cevap vererek, "Editörlerimize çok değer veriyoruz ve istifalarından dolayı hayal kırıklığına uğradık. Özellikle de son birkaç yıldır onlarla yapıcı bir şekilde ilişki kurduğumuz için üzüldük" dedi.Kaynak: https://www.theguardian.com/science/2023/may/07/too-greedy-mass-walkout-at-global-science-journal-over-unethical-fees?CMP=share_btn_tw