AFAD, 6 Şubat tarihinde büyük kayıplar verdiğimiz deprem felaketi ile ilgili kapsamlı bir rapor yayımladı. “06 ŞUBAT 2023 PAZARCIK-ELBİSTAN KAHRAMANMARAŞ (Mw: 7.7 – Mw: 7.6) DEPREMLERİ RAPORU”nda yaşanan depremlerin detaylıca incelemesi yapıldı.Söz konusu rapor 2 Haziran tarihinde yayımlandı. Bu rapor AFAD Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü, Deprem Dairesi Başkanlığı elemanlarının katkılarıyla hazırlandı. Raporda depreme ait genel bilgiler, bölgenin geçmiş dönem deprem aktivitesi, artçı depremler ve odak mekanizması çalışmaları, ivme değerleri ve yer hareketleri kayıtları, depremin şiddeti ve bölgenin deprem tehlikesi gibi pek çok konu ele alındı.
7.7 ve 7.6 Büyüklüğünde Depremler
6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen deprem ile ilgili genel bilgileri veren rapor, “Türkiye saati ile 04:17'de ve 13:24’de merkez üssü Pazarcık (Kahramanmaraş) ve Elbistan (Kahramanmaraş) olan Mw: 7.7 ve Mw: 7.6 büyüklüğünde iki deprem meydana gelmiştir. 7.7 büyüklüğündeki deprem yerin 8.6 km derinliğinde meydana gelirken, 7.6 büyüklüğündeki deprem yerin 7 km derinliğinde meydana gelmiştir. Söz konusu depremlerin artçı şok aktivitesi devam ederken 20 Şubat 2023 tarihinde Yayladağı’nda (Hatay) Mw: 6.4 büyüklüğünde “tetiklenmiş” bir deprem daha meydana gelmiştir. Depremler; Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Gaziantep, Malatya, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Şanlıurfa ve Elazığ’da çok şiddetli hissedilmiş can kaybı ve ağır hasara neden olmuştur” şeklinde açıkladı.
Bölgenin Deprem Tarihi Araştırıldı
Bölgede 1900 yılından 6 Şubat 2023 depremlerine kadar en büyüğü 6.8 olmak üzere 224 adet M ≥ 4.0 deprem meydana geldiğini açıklayan çalışmada, “Ayrıca bahsi geçen bölgeye ait, 1900 yılı öncesi için, 75 adet tarihsel dönem depremi kaydı mevcuttur. Doğu Anadolu Fayı, özellikle 19. yüzyılda sismik olarak aktif bir dönem geçirmiştir. 1789 Palu depremi ile başlayan 1822, 1866, 1872, 1874, 1875, 1893 depremleri ile devam eden ve son olarak geçen yüzyılın başında 1905 Malatya depremi ile tamamlanan bir deprem serisi oluşturmuş bu depremden sonra günümüze kadar geçen sürede göreceli daha sakin bir döneme girmiş gibi gözükse de 22 Mayıs 1971 Bingöl (Ms: 6.8) 5 Mayıs 1986 (Ms:5.8) ve 6 Mayıs 1986 (Ms: 5.6) Doğanşehir depremleri son yüzyılda DAF’ın ürettiği orta büyüklükteki depremlerdir. 20’nci yüzyılda 7’den daha büyük deprem üretmemiş olan ve neredeyse kendini unutturan DAF’ın 19. yüzyıla göre büyük deprem üretme açısından daha sakin geçirdiği bu dönemde dahi DAF üzerinde hasar yapmış toplam 13 deprem (Ms > 5.0) meydana gelmiştir. Ancak bunların hiçbiri Ms: 6.8’den büyük olmamıştır. Bu depremlerin dış merkez dağılımları, segmentlerin sınırlarında yoğunlaşma eğilimi göstermektedir” ifadeleri yer aldı.
AFAD, Hem Büyük Depremleri Hem De Artçıları Araştırdı
Büyük depremlerin ardından bölgede meydana gelen artçı depremler hakkında da detaylı veriler sunan rapor, “6 Şubat ile 6 Mayıs tarihleri arasında üç aylık dönemde bölgede büyüklükleri 0.2 ile 6.6 arasında değişen 33.591 deprem meydana gelmiştir. Söz konusu depremlerin 550 tanesi 4.0 ile 5.0 arasında değişirken 48 tanesi 5.0 ile 6.0 arasında, 2 tanesi de 6.0 ile 7.0 arasındadır. Kahramanmaraş (Pazarcık-Elbistan) depremleri için büyüklüğü M ≥ 3.0 olan 1.351 deprem verisi kullanılarak elde edilen veriler iki boyutlu olarak sunulmuştur. Bu sonuçlara göre depremlerin derinlikleri ortalama olarak 6.0 km ile 9.0 km arasında değişiklik göstermektedir. Deprem dağılımları bölgedeki mevcut faylarla çizgisellik göstermektedir” diye açıkladı.Çalışmada AFAD-RED Deprem Ön Hasar ve Kayıp Tahmin Programı verilerine de yer verildi. AFAD-RED, “bir deprem sonrasında Türkiye Deprem Gözlem Ağlarından alınan deprem parametrelerini kullanarak deprem bölgesindeki kayıp ve hasarın tahminini hızlı bir şekilde gerçekleştirmektedir. Bu bilgiler, karar verici mekanizmalara hızlı bir şekilde can kaybı ve hasarın hangi bölgelerde daha yoğun olabileceği konusunda fikir vermektedir” şeklinde tanıtıldı.
Deprem Şiddeti Ve Verdiği Hasar
Depremin şiddeti ve verdiği hasar konusunda da detaylı analizler sunan çalışma, “AFAD-RED; 6 Şubat 2023 günü, Türkiye saati ile 04:17'de merkez üssü Pazarcık (Kahramanmaraş) olan Mw: 7.7 büyüklüğündeki deprem, aynı gün 13:24’de merkez üssü Elbistan (Kahramanmaraş) olan Mw: 7.6 büyüklüğündeki deprem ve 20 Şubat 2023 tarihinde saat 20:04’de Yayladağı’nda (Hatay) meydana gelen Mw: 6.4 büyüklüğündeki depremin hemen ardından depremlerin büyüklüğü, derinliği ve koordinatlarını kullanarak otomatik çözüm gerçekleştirmiştir. Program tarafından üretilen bu ilksel çözüm Afet Yönetimi Karar Destek Sistemi (AYDES) üzerinden karar vericiler ile paylaşılmış ve Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) hizmet gruplarının kullanımına açılmıştır. Depremin hemen ardından depremin boyutlarını ortaya çıkarmak, yüzey faylanması ve yapısal hasarları araştırmak üzere saha çalışmalarına başlanmış ve yüzey faylanması özellikle de depremin kırılma mekanizması hakkında daha net ve sağlıklı bilgiler elde edilmiştir” şeklinde anlattı.
Birden Fazla Fay Parçasında Çoklu Kırılma Yaşandı
Fay kırılmalarını açıklayan rapor, “Pazarcık ve Elbistan depremleri saha ve sismik verileri dikkate alındığında Doğu Anadolu Fayı ile ilişkili birden fazla sayıda fay parçasının (Narlı, Gölbaşı, Erkenek ve Amanos) çoklu kırılma şeklinde karmaşık bir deprem yapısı ortaya koyarak kırıldığı, yine 06 Şubat saat 13:24’de meydana gelen Elbistan depreminde Çardak ve Doğanşehir fayına verev bir parçanın aynı anda kırıldığı değerlendirilmiştir. Elde edilen bu bilgiler sonrası AFAD-RED yazılımı ile manuel ikincil çözümler gerçekleştirilmiştir” diyor.Kaynak: AFAD, 2023. 06 Şubat 2023 Pazarcık-Elbistan (Kahramanmaraş) Mw: 7.7 – Mw: 7.6 Depremleri Raporu. 140 s.