2020 Nobel Tıp Ödülü bugün sahiplerini buldu. Bu yıl tıp ödülünü, üç bilim insanı kazandı; Hepatit C virüsünün keşfinde önemli çalışmalar yapan Harvey Alter, Michael Houghton ve Charles Rice. 2020 Nobel Tıp Ödülü ya da diğer adıyla Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü kazananları bugün çevrim içi yayınla açıklandı. COVID-19 pandemisi sebebiyle Nobel Ödülleri bu yıl çevrim içi ortamda açıklanıyor. Nobel Ödül Komitesi tarafından Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, Hepatit C virüsünün keşfinde önemli çalışmalara imza atan bilim insanları Harvey Alter, Michael Houghton ve Charles Rice'e verildi.Nobel Tıp Ödülü açıklanırken, komite tarafından Hepatit C virüsünün önemine dikkat çekildi. Nobel Ödül Komitesi, açıklamasında, Hepatit A ve Hepatit B virüslerinin keşfinin önemli olduğunu ama Hepatit C virüsünün de keşfedilmesiyle kronik hepatit vakalarının tespit edildiğini belirtti. Komite, Hepatit C virüsünün keşfedilmesi ile milyonlarca insanın hayatını kurtaran ilaçların ve kan testlerinin de geliştirilebildiğini vurguladı. Komitenin basın açıklamasında, Hepatit C virüsünün keşfedilmesine giden yol ayrıntılarıyla anlatıldı:
Hepatit virüsleri nedir?
Hepatit C virüsü, siroza ve karaciğer kanserine neden olan önemli bir küresel sağlık sorudur. Kanla bulaşan bu hepatit virüsüne karşı mücadelede önemli rol oynayan üç bilim insanı bu yıl Nobel Tıp Ödülü ile ödüllendirildi. Harvey J. Alter, Michael Houghton ve Charles M. Rice, yeni bir virüs olan Hepatit C virüsünün tanımlanmasına yol açan ufuk açıcı keşifler yaptı.Bu üç bilim insanının çalışmalarından önce Hepatit A ve B virüslerinin keşfi ileriye dönük kritik adımları oluşturuyordu ancak kan yoluyla bulaşan hepatit vakalarının çoğu açıklanamıyordu. Hepatit C virüsünün keşfi, geriye kalan kronik hepatit vakalarının nedenini ortaya çıkardı. Ayrıca bu Nobellik keşif, milyonlarca insanın hayatını kurtaran kan testleri ve ilaçların geliştirilmesinin de önünü açtı.Karaciğer iltihabı veya hepatit olarak adlandırılan virüs, karaciğer ve iltihap anlamına gelen Yunanca kelimelerin birleşmesinden oluşuyor. Hastalık, esas olarak viral enfeksiyonlardan kaynaklanıyor ancak alkol, çevresel toksinler ve otoimmün hastalık da tetikliyor.1940'larda, bulaşıcı hepatitin iki ana türü olduğu ortaya çıktı; Hepatit A kirli su veya yiyeceklerle bulaşıyor ve genellikle hasta üzerinde çok az uzun vadeli etki oluşturuyor. Kan ve vücut sıvıları yoluyla bulaşan Hepatit B ise, siroz ve karaciğer kanseri gelişmesiyle birlikte kronik bir duruma yol açabileceğinden çok daha ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bu tür hepatit sinsidir, çünkü, insanlar komplikasyonlar (yan etkiler) ortaya çıkmadan önce yıllarca sessizce enfekte olabiliyor. Bu virüs, dünya çapında her yıl bir milyondan fazla insanın ölümüne neden olarak, HIV enfeksiyonu ve tüberküloz ile karşılaştırılabilir ölçekte küresel bir sağlık sorunu olarak tanımlanıyor.Hepatitin iki ana formu bulunuyor; bir formu, kirli su veya yiyeceklerle bulaşan Hepatit A virüsünün neden olduğu akut bir hastalıktır. Diğeri ise Hepatit B ve Hepatit C virüsünden kaynaklanmaktadır. Kan yoluyla bulaşan hepatitin bu formu genellikle siroz ve hepatosellüler karsinoma (karaciğer kanseri) ilerleyebilen kronik bir hastalıktır.
2020 Nobel Tıp Ödülü 'nü kazandıran Hepatit C virüsünün keşfi nasıl oldu?
Bulaşıcı hastalıklara karşı başarılı müdahalenin anahtarı, nedensel etkeni belirlemektir. 1960'larda Baruch Blumberg, kanla taşınan hepatitin bir türüne Hepatit B virüsü olarak adlandırılan bir virüsün neden olduğunu buldu. Blumberg'in keşfi, teşhis testlerinin ve etkili bir aşının geliştirilmesine yol açtı. Blumberg, bu keşif için 1976'da Nobel Tıp ve Fizyoloji Ödülü'ne layık görüldü.2020 Nobel Tıp Ödülü'nün kazananı ABD Ulusal Sağlık Enstitüsünden Harvey J. Alter, kan transfüzyonu (nakli) almış hastalarda hepatit oluşumunu inceliyordu. Yeni keşfedilen Hepatit B virüsü için yapılan kan testleri, transfüzyonla ilişkili hepatit vakalarının sayısını azaltmasına rağmen, Alter ve meslektaşları endişe verici bir şekilde çok sayıda vakanın daha olduğunu söyledi.Hepatit A virüsü enfeksiyonu için testler de bu süre zarfında geliştirildi ve bu açıklanamayan vakaların nedeninin Hepatit A olmadığı ortaya çıktı. Kan transfüzyonu alanların önemli bir kısmında bilinmeyen bir enfeksiyon etkenine bağlı olarak kronik hepatit gelişmesi büyük bir endişeye neden oldu.Alter ve meslektaşları, bu hepatit hastalarından gelen kanın, hastalığı insanlar dışında sadece şempanzelere aktarabileceğini gösterdi. Sonraki çalışmalar, bilinmeyen bulaşıcı ajanın bir virüsün özelliklerine sahip olduğunu da ortaya koydu. Böylece, Alter’in metodik araştırmaları yeni ve farklı bir kronik viral hepatit formunu tanımlamıştı. Yeni virüsün tanımlanması artık öncelik olmuştu.İlaç firması Chiron için çalışan Michael Houghton, virüsün genetik dizisini izole etmek için gereken zorlu çalışmaları üstlendi. Houghton ve ekibi, enfekte bir şempanzenin kanında bulunan nükleik asitlerden DNA parçalarını topladı. Bu parçaların çoğu şempanzenin genomundan geliyordu ancak araştırmacılar bazılarının bilinmeyen virüsten geldiğini tahmin etti. Virüse karşı antikorların hepatit hastalarından alınan kanda mevcut olacağını varsayarak, araştırmacılar, viral proteinleri kodlayan klonlanmış viral DNA parçalarını tanımlamak için hasta serumları kullandı. Kapsamlı bir araştırmanın ardından bir pozitif klon bulundu. Daha ileri çalışmalar, bu klonun Flavivirüs (sarıhumma virüsü) ailesine ait yeni bir RNA virüsünden türetildiğini gösterdi. Araştırmacılar, virüsü Hepatit C olarak adlandırdı.Bilim insanlarına 2020 Nobel Tıp Ödülü kazandıran Hepatit C virüsünün keşfi önemliydi ama virüs tek başına hepatite neden olabilir miydi? Bu soruyu cevaplamak için bilim insanlarının, klonlanan virüsün çoğalıp hastalığa neden olup olmadığını araştırması gerekiyordu. Washington Üniversitesinden araştırmacı Charles M. Rice, RNA virüsleriyle çalışan diğer gruplarla birlikte, Hepatit C virüsü genomunun sonunda virüs replikasyonu için önemli olabileceğinden şüphelendikleri daha önce tanımlanmamış bir bölgeye dikkat çekti. Ayrıca, Rice, izole edilmiş virüs örneklerinde genetik varyasyonları gözlemledi ve bazılarının virüs replikasyonunu engelleyebileceğini düşündü.Genetik mühendisliği sayesinde Rice, viral genomun yeni tanımlanan bölgesini içeren ve inaktive edici genetik varyasyonlardan yoksun bir Hepatit C virüsü RNA varyantı üretti. Bu RNA şempanzelerin karaciğerine enjekte edilince virüs kanda tespit edildi ve kronik hastalığı olan insanlarda görülenlere benzeyen patolojik değişiklikler gözlemlendi. Bu, tek başına Hepatit C virüsünün, kan nakli aracılığında hepatit vakalarına neden olabileceğini gösteren son kanıttı.Nobel Tıp Ödülü kazanan bilim insanlarına Nobel madalyası ve 10 milyon İsveç kronu (8 milyon 730 bin TL civarı) para ödülü verilecek. Açıklanan ilk Nobel Ödülü tıp ve fizyoloji olurken, yarın Nobel Fizik Ödülü'nün kazanı / kazanları açıklanacak.
Kaynak;
